Ricardo Noriega Muñoz pasou un curso no mintzalagun de Hondarribia e está moi contento. Leva catro ou cinco anos estudando eúscaro no euskaltegi, e o ano pasado pensou en probar o proxecto de mintzalagun. É unha oportunidade única para o irundarra, xa que lle parece que o eúscaro queda na rúa. Serviulle para quitarse a vergoña xuntarse no grupo e falar en eúscaro, xa que cre que aínda fai moitos erros no xogo. Reúnense unha vez á semana e deciden por whatsapp onde e para que deterse: estar no bar, facer un pintxo pote...

Coñeceu a xente do seu estilo e atopouse con eles na rúa e souberon manter o eúscaro. Os mintzalagun, ademais da cita semanal, teñen a oportunidade de realizar outro tipo de actividades. Noriega leu en Hondarribia que ían ao monte da man da asociación de eúscaro Blagan. A súa filla e ela foron tres veces. A filla dille ao seu pai que fai "patético" en eúscaro, pero o pai aproveitou o montañismo da súa filla para ir ao monte e falar en eúscaro no grupo. O próximo curso volverá inscribirse no mintzalagun, xa que sente ben no grupo e “porque son persoas que aman a nosa lingua”.

Falamos con el nas vésperas de realizar o exame de eúscaro do nivel B2. É condutor de autobús en Irun e cre que para dar un bo servizo aos seus clientes, ten que falar en eúscaro. Si hoxe non mañá, cre que tamén necesitará o título. Participou no Euskaraldia e desde entón puxo a chapa belarriprest. Fala en eúscaro con clientes e colegas, saben que o condutor do autobús quere falar en eúscaro.

En Labastida, mentres os nenos están na escola de música...

Iratxe Uriarte Galdós é veciña do barrio bilbaíno de Santutxu e vive en Labastida (Bizkaia). Pertence ao grupo mintzalagun de Labastida e preguntámoslle si a súa compañeira ou compañeiro de viaxe –que se desenvolven ben en eúscaro e apoian aos seus compañeiros– ou viaxeira –que están para practicar o eúscaro no grupo–. Non ten nin rastro do papel que desempeña. Así, démonos conta de que tamén se forman grupos que non criamos que fosen capaces de practicar eúscaro. No equipo de Uriarte non hai compañeiros de viaxe nin viaxeiros, todos eles son os que non teñen ningún problema para falar en eúscaro. O obxectivo dos membros do grupo é traballar nunha lingua que coñecen perfectamente, aínda que sexa durante un tempo. Uriarte fala en eúscaro cos seus fillos e coa súa parella, pero di que no resto de Labastida ten moi poucas posibilidades de facelo en eúscaro: “Hai pouca xente que fala en eúscaro e case sempre se adapta un castellanohablante, así que non o facemos en eúscaro”.

O grupo é especial e xorde de maneira especial. O responsable de Mintzalaguna animou a un profesor da ikastola para que se fixese cargo do grupo e comezaron a reunirse varias persoas da zona da ikastola; sempre se reúnen no bar da casa de cultura, onde se atopa a escola de música e os alumnos que están no centro aproveitan o tempo que os nenos están na escola de música para falar en eúscaro. Uriarte non cre que a reunión do grupo inflúa de forma importante na contorna: “O profesor da ikastola é coñecido e cando nos vexan pensarán que estamos xuntos por algo da ikastola”. En Labastida, Uriarte mostrouse convencida de que, aínda que se sabe eúscaro, fálase moi pouco. Ela é a que máis preocupación ten cos nenos. Eles tamén o fan en castelán na ikastola e entre os nenos. O bilbaíno confiou en que lles sirva para algo escoitar aos seus pais falar en eúscaro, da mesma maneira.

Non pasaron 25 anos en balde

Desde a súa posta en marcha en Donostia-San Sebastián fai 25 anos, o proxecto mantén o seu obxectivo inicial, aínda que se lle sumaron outros no camiño. Os grupos creáronse nos pobos para alumnos que estudaban eúscaro nos euskaltegis, co obxectivo de que tivesen a oportunidade de falar en eúscaro. Hoxe en día moitos dos membros dos grupos mintzalagun non son alumnos do euskaltegi. Por razóns moi diferentes apúntanse en grupos da localidade ou comarca: algúns son avós que tiñan o eúscaro oxidado e que decidiron que teñen que recuperar o eúscaro cando tiveron netos; outros se uniron ao grupo por medo a que no seu día andasen polo euskaltegi e esquecéseselles de usar o idioma; tamén hai quen estiveron no estranxeiro e volveron a casa.

Maite Agirre, coordinadora do departamento de Mintzapraktika de Topagunea, explicounos outros obxectivos desde os primeiros anos: “Mintzalagun axuda a este alumno que está a aprender eúscaro a utilizalo, e ao mesmo tempo, o vasco que lle está axudando satisfai o seu desexo axudando aos demais a practicar o eúscaro. Pero o interlocutor é moito máis que eses fins persoais. A reunión semanal do grupo no bar inflúe na contorna. Un sinxelo exemplo: os membros do grupo falarán en eúscaro ao servidor”. Co paso dos anos, os organizadores déronse conta de que os grupos están a cumprir outro obxectivo e puxeron os medios para logralo. É dicir, fóra do grupo cústalles falar en eúscaro, e nos últimos anos o grupo abriulles as vías para que así o fagan. A intención é dar un paso máis no día a día, fóra do grupo. Por exemplo, van xuntos ao teatro ou ao cine, o que seguramente non farían pola súa conta. Así di Agirre: “Á fin e ao cabo, as compañeiras e compañeiros de viaxe sacan aos demais do grupo e empúxanlles no salto da vida cotiá a falar en eúscaro, ás veces axúdanlles a achegarse ás súas redes de relacións en eúscaro”. Calquera plan que che guste o teatro, o cine, o pintxo pote, a saída ao monte... será válido para saltar da comodidade do grupo á vida cotiá.

Aos grupos Mintzalaguna creáronselles varias ramas ao longo dun cuarto de século. Hoxe en día tamén hai grupos de nais e pais, hikalagun e euskalkilagun. Nalgúns lugares tamén se pode ir ao monte todos os meses. Para os máis pequenos, pola contra, contan con adrillas de conversación.

O desexo de coñecernos

Participar no grupo do pobo daba sensación de comunidade aos interlocutores, pero a moitos lles daba ganas de coñecer aos compañeiros doutros pobos, querían coñecer aos amigos que, como eles, estaban a practicar o eúscaro. O Día da Lingua comezou a celebrarse en 2006 co obxectivo de estender a comunidade de falantes e de falar a Euskal Herria. Despois chegaron as saídas da época de sidrería, e o ano pasado foron por primeira vez á Feira de Durango. Sete mil falantes de Euskal Herria teñen pequenos e non tan pequenos centros para falar en eúscaro.