Acabo de ver a obra de teatro A conquista do inutil, en Irun, o pobo natal dos autores. No atrio charlando de compañía cun actor veterano: é sorprendente que con máis de trinta anos de traxectoria, en certo xeito, atópense relegados, a pesar das boas críticas e o recoñecemento internacional, a pesar de contar cun equipo de culto para os aldeáns. “Desde cando non actuaron, por exemplo, en Donostia?”.

Recordo que en 1998, no Teatro Principal, vin a obra Tombola Lear de Legaleon T. Como me afectou aquela obra, como marcou os pasos que máis tarde daría sobre o escenario. “Que lonxe está aquela actuación, aquela Donostia”, continuou o seu amigo, “con algúns reinos taifas que se crearon no sector público no País Vasco, o que menos importa é impulsar a cultura no ámbito cultural. O máis san sería que os postos de programador público e os proxectos culturais revisásense cada cinco anos, que se actualizasen permanentemente as liñas dos teatros e que se adaptasen á realidade das novas compañías e xeracións teatrais”. Pero non, é a enfermidade a que raíña, e é unha praga: “Algúns non calan, pero no ámbito cultural deste país iso págase”. Eu tamén me quedei calado, triste, canso, entre outras cousas, no tema do Premio Donostia deste ano: tres actores denunciaron o conflito laboral, a precarización do eúscaro nas versións que se estrean en bilingüe. Podes escoitar ás dúas partes do conflito e sentirche indeciso cunha ou outra, en que medida estás de acordo ou non, en que medida tes suficiente información, pero a min quedoume claro algo: o medo, o medo, o medo de moita xente. Medo aos axentes que nas últimas décadas teñen unha subvención demasiado grande, a que rompa a “normalidade”, a que se programe ou se chame ao traballo se se fala.

Falaba da situación do teatro con humor A conquista do inútil, proclamando a paixón e a chama para afrontar a situación: é difícil enfrontarse a unha epidemia, quizais é demasiado esforzo para unha soa persoa, programadora, compañía ou asociación cultural, para unha vontade compartida de pór o teatro por encima dos criterios industriais. En Respect á industria cultural e blablabla –creo sinceramente que hai aí dentro do sistema que tenta facer as cousas doutra maneira–, pero ostia, non todo vale, non pode servir! Quizá a única solución sexa inventar outros tipos de pragas.