No extremo asiático, o diminuto estado de illa de Singapura é un dos máis ricos do mundo, o Produto Interior Bruto atópase entre o cinco primeiros do planeta: unha de cada seis familias ten máis dun millón de dólares. Con todo, o motor da economía en Singapura, que moitos expertos teñen entre os paraísos fiscais máis grandes, é movida sobre todo por traballadores estranxeiros e precarios: un de cada catro traballadores é inmigrante con permisos temporais.

“Poucos dos 30 compañeiros que viven con el neste barracón de Singapura saben que MD Sharif Uddin escribe. Uddin, dono dunha libraría en Bangladesh, veu a Singapura en 2008 para traballar como outros miles de paisanos na construción, pagando 10.000 dólares a un axente a cambio desa honra”. Na revista Nikkei Asian Review Peter Guest comezou a crónica “Singapura recolleu a colleita literaria das culturas inmigrantes”, na que presentou aos inmigrantes que obtiveron premios literarios no país.

Mohammad Sharif Uddin gañou o Singapore Book Award entre as obras de non ficción co seu libro “Stranger to myself”, que reúne a quen viviu durante dez anos nos barracóns dos obreiros de construción. “Decidín escribir este libro para que os sigapeses saiban que este país non cambiou da noite para a mañá, que non foi un milagre, que hai xente detrás de edificios e infraestruturas e que outros cidadáns tamén teñen que coñecer a súa historia”.

Ao chegar a casa de novo, gañaba 18 dólares ao día, dos que se podía mandar todo o que puidese á súa muller e ao bebé. Tras 12 horas de traballo, fíxose co título de monitor de seguridade na construción e hoxe en día gana 60 dólares, sempre traballando durante 12 horas. E dispón de breves descansos para tomar notas ou escribir poemas.

O certame celébrase anualmente desde 2014 e está promovido polo escritor e fotógrafo Shivaji Dás, fundado na India. Tras publicalo, o crítico literario, o poeta e artista gráfico Gwee Li Sui, foi o encargado de escribir a introdución a este libro. “Shafi dáse conta de que a vida do traballador migrante non é natural. Prodúcese a forza de violencia elemental. O traballador forma parte dunha comunidade confusa, afastada dúas veces do seu país de orixe e do país de acollida. A súa mente e o seu corpo distribuíronse entre dous lugares, cun novo carácter consciente. (…) A imaxe do volcán, que cita unha e outra vez, simboliza a inestabilidade do seu interior. A medida que os soños dunha vida mellor embázanse, vólvese máis cínico e, con todo, atopa forzas para seguir empuxando, é máis claro no sentido da mente e máis seguro no da cólera. Nós tamén sentimos a dor do seu cambio, a soidade, a nostalxia e a impotencia. Vemos que Singapura se converteu en verdugo e profesor”.

Entre os finalistas do premio, How Weik escribe poesía clásica chinesa, Ramasamy Madhayan, ademais de poesía, fai películas sobre temas escuros e difíciles, o indonesio Menik Sri Suyati canta músicas de estilo dangdut de raíces indias e árabes e Sy Lhen Esposo trata o erotismo na súa literatura: “Si a xente branca pode facelo, por que non facémolo nós?”.

O xornalista Peter Guest, tamén estranxeiro en Singapura, declara sinceramente: “Os meus documentos danme un enorme privilexio. Son branco, formado na universidade e exercendo unha profesión que che dá un certo status; por iso, máis que un inmigrante en Singapura son un ‘expat’ [expatriado], non son un traballador que chegue por un permiso temporal. Son ‘Nómade dixital’. Pero, con todo, as experiencias que compartimos vólvenseme descoñecidas: a tristeza que aumenta a distancia e os límites, as estrañas alegrías de vivir en dous lugares á vez”.

Unha vez mortos os soños, escribe

Singapura ten 5,6 millóns de habitantes, dos cales catro son nativos e catro son estranxeiros con permiso de residencia ilimitado. A maioría, 1,4 millóns, de inmigrantes importados do estranxeiro. Entre eles, un millón de traballadores son incalificados, entre eles preto de 400.000 de construción, procedentes de Bangladesh, India, Myanmar e China, e uns 250.000 empregados de fogar, a maioría mulleres.

Nun país onde non se establece un salario mínimo legal, a brecha salarial entre os profesionais cualificados e os traballadores estranxeiros que se dedican á limpeza, ás tarefas domésticas, etc. é realmente enorme. A cadea CNN, que cita como fonte a Deutsche Bank, demostrou que os soldos medios de Singapura atópanse en 3.077 dólares (2.743 euros), mentres que os empregados procedentes de Bangladesh e India cobran entre 400 e 465 dólares (356-410 euros).

A pesar de que o 17% da poboación e un cuarto da man de obra confórmase, os traballadores quedan á sombra no brillante Singapura que insignia a propaganda e os turistas que alí visitan a un familiar que quizais estea de oficio cualificado, apenas o mencionan nos relatos da súa viaxe ao Estado Insular. Os traballadores que gastaron fortunas e chegaron endebedados a Singapura viven encerrados na prisioneira dun oficio non cualificado que conseguiron alí, á que teñen o permiso de residencia, o que os encadea aínda máis ao control da axencia que os trouxo e do seu patrón de traballo.

Son frecuentes as fraudes nas relacións laborais, o decálogo de axentes no país de orixe e o deber de calar cobrando tres nel, a falta de soldos durante meses, a falta de control de horarios, os prezos tremendos dos barracóns ou das habitacións que viven forzados… Sen ferramentas para loitar contra eles, aos ollos dos singapurenses, os traballadores estranxeiros son para sempre temporary. Mesmo despois de conseguir que unha familia complete a segunda tras unha xeración encadeando contratos. Os contratos en Singapura son implacables: traballa e logo... fóra de aquí.

As experiencias de escritores no medio da masa de inmigrantes precarios en Singapura son cada vez máis universais, di Guest. O traballo temporal, en todas as clases de oficio, é un tema xeral en todo o mundo e multiplicarase máis cos saltos da tecnoloxía e os desprazamentos das poboacións.

No concurso de escritores inmigrantes, o premio ás obras de ficción foi para Sugiarti Mustiarjo, cunha peza sobre abusos sexuais e díxolle ao xornalista: “Crear é a nosa maneira de dicir á xente que somos outra cousa, á parte dos traballadores inmigrantes. Hai algo máis detrás do permiso de traballo: escritor, cantante…”.