O día excede a noite co equinoccio de primavera. Este ano ocorreu o 20 de marzo, ás 22:59 horas, abrindo a porta da primavera. O prefixo Eki significa o mesmo. Até entón a noite fora máis longa. O día e a noite tiveron doce horas. Desde entón o día alárgase e a noite acúrtase. A natureza pono en evidencia. A duración do día reforza dúas cousas, sobre todo a luminosidade e a temperatura. Chegan os tempos máis calorosos... Os que non poidan ver a calor, poranse a repudiar, a dar flores, froitos e sementes, e os afeccionados á calefacción, agora que os deron todos, crecerán e crecerán, incharanse, para que no outono-verán haxa froitos e sementes. Os dous, absortos, cabizbajos.

Xa se están desenvolvendo para a elaboración e a doazón de sementes. Sementáronos en novembro ou principios de inverno. Ao empezar a cortar o día cóllense as sementes e a planta se bucia. Xullo da colleita. Recolleranse os exemplares que satisfagan todo o ano. Farase pan con gran. A comida, quero dicir.

O que para nós será comida será un cabaleiro para o gando. O cabaleiro é o penso que se dá ao gando, sempre que estea formado por exemplares. Pode ser avena (Avena sativa), cebada (Hordeun vulgare), centeo (Secale cereale) ou trigo (Triticum aestivum). No cortello dáselle ao gando dous tipos de comida: o cabaleiro ou penso de gran e o saralí ou forraxe.

O zaldale pódese completar en gran enteiro ou en anacos pequenos. Si o picado é moído, poden ser tres tipos de comidas. Será baga, casca ou salvado. Biga, rexilón, formado por restos de cortiza, cortizas interiores e restos de fariña. Máis nada que fariña. Sen dúbida hai algo máis, mesturado ao seu gusto. Non lembro a quen, pero a algún lle ouvín dicir que a palabra cabaleiro quere dicir “zahi eta ale”.

Todo o que non é gran é pasto. Arbia (Brassica napus), remolacha (Beta vulgaris var. rapacea, cabaza (Cucurbita pepo), pallas de cereais, heno curado, folla de millo (Zea mays), flor de millo, forraxe recentemente segada, alfalfa ou luquera (Medicago sativa), ailorbea (Trigonella foenum-graecum), pagotxa (Trifolium incarnatta, abella), etc. Saralea denomínase nalgúns lugares á folla contigua á cabeza de millo.

Coa primavera sairá do cortello o gando. Saíron á rúa, saltando e virando. No interior, erizado e erudito, estaba cheo de dozura, pero o exterior, a terra que se quenta, a herba que crece e o ambiente sollío engádelle outra vea. E con deleite, púxose a dar saltos. Na nosa casa, o burro Bertol estivo así case todos os días do mes de abril, envorcándose e restregándose as costas contra o solo, escarbando. Dicimos que está a gañar cabaleiros.