Paxkal Irigoyen sente tímido (Ainhize-Monjolose, Baixa Navarra, 1988). Non só no escenario, senón tamén no escenario, onde fala a media voz, cunha suave entonación. Pero non por iso sen convicción. Residiu durante un catro meses en Zumarraga e Urretxu, en Gipuzkoa. E recibiunos nun bar de alí: “Encántanme os bares tamén para dar concertos”. Traballou en numerosos proxectos musicais: máis dunha ducia –Tud, Zezenaren taldea, Andere Xuria de Bide Behi...–, pero en 2017 publicou o seu primeiro disco co seu nome: Produto de consumo. Lonxe de ser un produto, o que lle gusta é coñecer moitos recunchos, recoller experiencias neles e dar o seu. A viaxe por Europa e a recollida de experiencias son agora os retos aos que se enfronta. Barcelona, Italia, Berlín… Que vinga o que vinga.

Considérase un músico errante?

Supoño que si. Ultimamente só estou a facer música, adquirín ese costume, e cando estou só é máis fácil moverme. Non só ten cousas boas, pero unha desas vantaxes é a lixeireza, a mobilidade, non ten o peso, a complexidade de traballar nun equipo.

Que aprende un músico nese desprazamento?

Inevitablemente supón saír da túa zona de confort, actuar ante novos e diferentes públicos, o que achega novas experiencias ao músico.

Agora pensas irche a Europa. Buscas novas experiencias musicais?

Bo, veña o que vinga, pero gustaríame coñecer xente nova, novos músicos e novas músicas, evidentemente. Gustaríame aprender cousas, acumular ideas e sacar un novo disco con todo iso, por que non. Iso si, a saber como será o proceso.

Que leva o que, como vostede, toca tantos instrumentos musicais?

Comprei un saco grande para esta viaxe, e aí meto o saxofón, o sintetizador, a mesa, os cables… Todo o que podo. O piano non. Pero a guitarra si, sempre ás costas.

Cando estiveches en Zumarraga-Urretxu escoitámosche tres ou catro actuacións diferentes. Inf! traballaches co grupo e con Alba. Entendes a música, colaborar con outros músicos, compartila?

Si. A música é traballar cos demais, aprendes novas cancións e moldes, e así compartes tempo e espazo. Hai algunhas músicas que non para facelas máis gustosas que para ouvilas, e ocorre o contrario, pero cando te atopas con xente boa por que non… Con Txost! tiven moita liberdade para facer a miña achega, ao principio facendo cousas pequenas e aos poucos meténdome no son do grupo. Eles tamén o fan, tocan as melodías libremente e iso é fermoso. O novo disco do grupo Alba sairá pronto, teñen dúas cancións nas que aparece a trompeta e nese directo pedíronme que fixese eses fragmentos da trompeta. E gocei moito, porque deran un concerto incrible.

Tamén presentaches música para un espectáculo de danza no cine. Ouviuse música túa, na escuridade perfecta, pero non en directo.

Elirale é unha compañía de danza de Senpere que creou o espectáculo Artha. Preguntáronme que crease a banda sonora e o ano pasado creei esa música. É unha música para o espectacular, para os directos. Eu quería tamén reunirme nun disco, porque é o costume que teño. Non sei si é unha boa decisión hoxe en día, pero eu quería que fose así. Despois de crear unha música, non se pode escoitar en internet. E sentín a necesidade de mostrar o meu traballo. Hoxe en día pódese escoitar xunto ao espectacular, e por iso fixemos unha audición da propia música na sala de cine, na escuridade. En Urruña deuse o festival Zinegin, e en Zumarraga tamén, coa axuda da asociación Kalegorri.

Gustaríache repetir este tipo de actuacións?

Si, pero gustaríame que estivese en internet. Internet é a mellor maneira de difundir a música. E tamén é a mellor forma de non vender discos. O de escoitar no cine foi algo intermedio, pero sabendo que non é a mellor maneira de vender discos. Pero hai unha nova forma de escoitar música. Hoxe en día ouvimos case todo polo móbil e na rúa, co tráfico ao noso lado e a xente gritando…

No cine non, senón no gaztetxe, deches a música que ti puxeches a Gure sorlekuaren bila, recentemente recuperado por Josu Martínez. Iso si que se me ofreceu.

En outubro do ano pasado pedíronme que lle puxese música. Musicé unha versión máis curta da película, e pensei que sería bo que a fixese tamén en directo, xunto coas imaxes e alá…

Noutra ocasión completaches o concerto cos teus arranxos de cancións de amor nun bar. Hoxe en día non son cancións de amor con boa boga…

Bo, máis que cancións de amor foron versións de cancións que nos emocionan, pero a verdade é que moitas delas eran cancións de amor. Hai cancións que todos empezamos a cantar en voz alta. Aí é onde quería pór o foco. Naqueles que se cantan en grupo, aínda que non foron creados para ser hit. E unha forma de confrontar é dalos nun bar ou nun ambiente, a ver que reaccións…

Todo isto é unha mostra da túa ampla visión da música.

Trato de non ter límites estilísticos, porque todo metémolo en pequenos cadros. E unha palabra pode dicir tantas cousas da mesma maneira. Si collemos rock, fano todos, facémolo, facémolo rock. Hoxe en día non teño claro nin o que significa o rock.

Pero tratas de abrirche a diferentes estilos…

Temos tendencia a dicir que desde mozo non nos gusta un estilo ou outro, e é posible que non saibamos entrar nese estilo, porque non sabemos bailar ou tocalo… tento ter as orellas abertas, simplemente.

Gustaríache que a xente bailase máis nos teus concertos?

Si, na miña música gustaríame traballar esa diferenza, sen dúbida, para levar á xente aos poucos cara aí. Estiven cun grupo de bailaríns durante unha ducia de anos e bailan moito, só, en parella… como queiras. É a mellor maneira de facer unha festa.

Tocas o mesmo no bar, no gaztetxe, na rúa, no cine?

Non á forza. Para min o máis importante é pasalo ben. E iso vai máis aló das condicións económicas, como che coidan, respéctase o que ti fas, as condicións técnicas… As condicións económicas non sempre se satisfán, aínda que sexan importantes. Buscamos algo máis. Nalgúns sitios óuvenche en silencio, e iso é fermoso, pero ás veces o silencio do público pode ser mesmo excesivo.

Pola contra, hoxe en día os músicos quéixanse moito da falta de silencio do público.

Normalmente os nosos proxectos foron bastante respectados, sendo intimistas. Noutras ocasións sentimos un silencio esaxerado sen ser tan intimistas. Pero cando buscamos o silencio fomos a este tipo de espazos, e aínda así tivemos algunha mala experiencia, pero tamén nós aprendemos a tomar as cousas mellor e a traballalas mellor.

O teu primeiro disco Kontsumo Produkto tivo eco. Convertemos a música, a cultura, nun simple produto de consumo?

Si convertémolo, convertémolo hai tempo, pero estabamos máis falando da influencia que tivo internet na música. Hai cousas marabillosas que se fan na música e das que recibimos por internet a noticia. Esta é a contradición principal. Si pásasche todos os días polo portal, atopas algúns grupos musicais e sons sorprendentes, e non creo que iso sexa un produto de consumo.

Vives Internet como unha gran contradición?

Si. É unha ferramenta incrible, pero ves que as cousas cambiaron e van cambiar… E, ademais, é cuestión de como usamos a tecnoloxía. A miúdo vexo á xente mirando ao móbil en directo, ou sacando e sacando imaxes…

Non gústache que che fagan imaxes, non?

Non, nada. Xa o dixen desde o micrófono, pero non sei si é o camiño. Ás veces facía unha pequena performance antes da función, e tentaba pasar a mensaxe doutra maneira. Algúns me trataron mal. “Quen es ti para dicilo? Quítasnos unha liberdade...”, talles. Dígoo de cando en vez e de cando en vez.

Xa o mencionas moitas veces. Paréceche unha ferramenta importante?

Si, era necesario un instrumento dese tipo. En Badok había un artigo que dicía pouco máis ou menos o mesmo: “Foi Ez Dok Amairu, foi RRV… Cando será a seguinte revolución?”. Para min foi Badok, así. Tal e como entrou Internet, foi a revolución máis grande do mundo nos últimos quince anos; revolucionou a toda a sociedade. E o mellor da música vasca foi Badok. Pola contra, a música vasca perdeuse en Internet.

Escoitas sobre todo música vasca?

Si, ultimamente. Si ouves unha música estranxeira, a maioría das veces é porque unha gran maquinista preparoulle o camiño para que poidas ouvila. E a miúdo, o que hai detrás desta máquina non é tan bonito como soa a forza de forza. No mundo hai moita música boa, non hai dúbida, pero se chega aos nosos oídos é porque tivo o camiño para facelo, como as imaxes dos políticos que chegan á altura dos ollos. Con todo, sempre escoito cousas que noutro tempo ouvía, como Björk.

Con que che gustaría despois de viaxar por Europa?

Gustaríame superar as novas confrontacións ante o lugar e a xente nova. Superar algunhas confrontacións musicais e escénicas. A vergoña é algo que se quita a capa a capa. Aínda sinto moita vergoña sobre o escenario. Ademais, co tempo torcéuseme.