“Chámanos un boticario, si non impórtache” din cando acaban de soar bátaa branca e azul. Non por rodearse de auras de misterio, senón porque queren escapar de personalismos. A Farmacia Negra está composta por unha ampla rede de colaboradores, polo que non mostrar rostro é unha maneira de ser fiel ao proxecto. “Ademais de nós, está entre a xente de Katakrak, de Talaios, de Txintxua, de Ereite… enganchamos a unha chea de xente”. Trátase dun organismo que conta cun gran número de farmacéuticos e que queren que siga facéndoo no futuro.

“A Farmacia Negra quere ser o mundo das editoriais con Garoa, Tobacco Days, Kaxilda, Hontza, Katakrak, Anti, Zuloa ou Hitz”. Cada un deles quixo nomealos un a un, dando a cada un a importancia que lle corresponde. “Esas son as nosas parafarmacias. Primeiro fomos clientes, despois amigos”. Estas librarías non teñen por meras tendas. “Son puntos de encontro, espazos onde as cousas suceden, tan necesarios como pequenos proxectos. Parece un tópico, pero serve para defender o mundo micro”. Eles tamén queren seguir sendo pequenos, sen entrar nas dinámicas das editoriais habituais. Realizando os proxectos máis sostibles posibles, si, pero sen caer na servidume de subvencións, etc. Segundo explicaron, só así se pode garantir a liberdade que actualmente gozan.

No verán do ano pasado apareceron os primeiros medicamentos con selos de crucifixo nas librarías mencionadas. “Recibíronnos cos brazos abertos, sen pór ningunha condición”. O primeiro foi o subtítulo de Fotografía de Koldo Almandoz. É a continuación dun experimento iniciado na revista The Balde: ao documentarse sobre unha cidade, escribir subtítulos, imprimilos como adhesivos, e unha vez na cidade, atopar un estado e sacar unha foto das frases dos adhesivos. O libro é “Unha proposta para viaxar con outra mirada”. A continuación publicouse o primeiro libro da serie Zu2, que contén senllos textos de Garbiñe Ubeda e David Zapirain. “Gústanos unir as visións de dous autores nun mesmo libro. Pode ser porque hai un gran contraste entre ambos, ou porque teñen diferentes formas de achegarse ao mesmo tema… Queremos repetir ese formato”. A continuación chegou outro libro de Almandoz, Bitácora escrita durante a rodaxe da película Oreina. “Txintxua Films podería sacar un gran prospecto para promocionar a película ou publicar ese libro. Elixiu a segunda”. A continuación publicouse o novo traballo do historietista italiano Zerocalcare –traducido ao euskera por Koldo Izagirre en Hondamuina-. Ten unha historia detrás, segundo contou un dos farmacéuticos: “David Zapirain contoume dese autor hai tempo e pasoume a obra A profezia dell’armadillo. Despois, un día, díxome: Falei con Zerocalcare e compreille os dereitos do seu novo traballo para publicalo en eúscaro. Si, si. Pois ben, imos ter que publicalo”. Agora, tamén lle compraron os dereitos do seu próximo traballo, e esperan publicalo este ano. Por último, a finais de ano publicouse Uzta, unha colección de oito persoas da zona. Non se trata de traballos solicitados por encargo, senón todo o contrario: eles recolleron aos que xa estaban a facer.

“Por exemplo, ouves un discurso moi interesante, e pensas que o que pasou aquí vai perderse. Así nos sucedeu, por exemplo, coa charla que deu Xabier Gantzarain en Garoa. Gardalas tamén é unha das nosas intencións”. Ademais da noticia de Zerocalcare, preguntados sobre si este ano teñen previsto publicar algo máis, din: “Puxéchesnos nun porto. No botepronto equivocámonos: por que non publicar un xogo de rol, por exemplo?”.

Antiruido

Os dous farmacéuticos están a tomarse a palabra por substitucións para tentar reconstruír de onde veu a Farmacia Negra. Lembrarán como se coñeceron na xira da revista Napartheid. “O noso problema é que cando se nos reza algo, logo témolo que facer. Concibir e terminar. Será pola nosa educación, porque sempre estivemos no mundo do fanzine… e seguramente tamén haberá unha cuestión de xeración. Somos xente de acción, non intelectuais. E moitas veces, si pensásemos mellor as cousas, non as fariamos”. Pero eran testarudos.

Sempre lles gustou o libro como obxecto, e cando viron que podían publicar as cousas que lles gustaban, deron o salto dúas veces sen pensar. Iso si, non queren crear unha editorial convencional: “En Euskal Herria publícanse moitos libros, moitas veces demasiados, pero teñen unha liña. Houbo un tempo no que os da editorial Edo tentaron publicar outras cousas… Nós non sabemos que imos facer, pero si que non imos facer”. O que non queren é, entre outras cousas, que o proxecto se converta nun traballo de medio día. Queren manter a estrutura e modo de funcionamento actual, sen crecer máis. Tampouco realizaron ningunha presentación pública. “Parece un pouco de repugnancia o costume que hai aquí de facer eventos”, din. “Moitas veces parece que facemos cousas para facer unha presentación e saír nos xornais. Na literatura, no cine… a miúdo parece que algúns autores non queren escribir ou facer películas, senón ser escritores ou cineastas. E, como di Xabier Gantzarain, todo o arrastra a corrente, nada sediméntao. Preséntanche calquera folleto e danche unha páxina completa. Ou publica un libro un escritor, e lelle a mesma entrevista durante dous meses. É absurdo. Máis xente le o diálogo que o libro, e iso é o que fomentamos entre todos”.

Fuxindo desta tendencia, os da Farmacia Negra están a actuar sen facer moito ruído. Non saben canto vai durar o proxecto, é posible que tamén teñamos unha conta efémera. Non lles importa. De momento, queren seguir sen precisar demasiado que son, nun caos ordenado, porque o mellor é iso. “Algúns tipos de proxectos, como as empresas, necesitan un nome, un plan, etc. Pero hai outras clases de proxectos que só funcionan en desorganización. Cando empezas a pór unha etiqueta, jerarquizarte… van á merda. A xente ten intencións de todo tipo: uns queren facer un currículo, outros se explican por encima dos demais… Nós queremos facer cousas bonitas, insólitas, que nos sorprenden a nós mesmos”.

Navega sen mapa

Un dos boticarios puxo como exemplo un suceso que se viviu en Arteleku nalgún momento da súa vida. “Empezamos a reunirnos de cando en vez para ver películas. Un deles levaba cervexas, o outro facía hummus... era unha marabillosa iniciativa. Un día, con todo, a alguén se lle ocorreu que ao que faciamos íaselle a pór un nome, que logo había subvencións para ese tipo de cousas… Acabouse. Aí todo se estragou”.

Non queren unha estrutura deste tipo na Farmacia Negra. Pero iso non quere dicir que o que fan non sexa profesional, ou que non consenten os traballos. Pon como exemplo o sucedido con Zerocalcare. “Fomos a Milán a falar co seu editorial, levámonos o exemplar… foi unha relación moi profesional. Mesmo creron en nós por compartir a nosa filosofía”. Tamén tiñan moi claro o tipo de papel co que querían publicar o cómic, ou a cor das páxinas. “Son edicións coidadas, porque nos gusta facelo. Parece que cunha organización como a nosa se poden facer catro chapuzas na fotocopiadora, pero non é así. A falta de rumbo é un elemento imprescindible para nós. Saír a navegar cara ao mar, onde aínda non se rexistraron nos mapas. Non sabemos si farémolo, pero aos poucos imos completando o noso mapa. Por suposto, iso non significa que sexamos malos navegando. Simplemente, non queremos saber de antemán onde vai a viaxe”.