O pasado febreiro. Adeus ao inverno e benvidos á policía municipal, ao céspede ou ao céspede. É bonito que che ennegrecas, pero para unha próxima vez deixarei ese camiño. Aínda quero tirar da madeira...

O outro día Berria traía a historia da desolada fachada de Arantzazu e renovaba imaxes inéditas. Dúas fotografías: a baga, na que os apóstolos de Oteiza estiveron tirados á beira do camiño, e a segunda, os traballos de colocación desas pedras talladas na fachada.

Non vou entrar no buraco negro do oco de Oteiza, que debería quedarme mudo. O veciño chamoume a atención: a estada. Era un estadaxe de madeira, unha estada levantada sobre unha táboa xarada. Por iso chamaráselle tablado. No lugar atópanse esas estruturas metálicas que se quitan e colocan nun claqueteo que vemos hoxe en día. Na foto non coñecía a madeira e o primeiro que quería preguntarlle ao meu avó Jesús Mari: con que madeira facíanse as estadas de outrora? Non en balde foi un serrallo.

Na súa opinión, aquí construíronse poucas estadas como o de Arantzazu. Na maioría dos casos utilizáronse estadas móbiles sobre caballete para levantar as paredes da casa e posteriormente construír o interior de piso en piso. No muro exterior empregábanse estadas colgantes que, en caso de necesidade, movíaselles polo beirado mediante cordas. Do mesmo xeito que os de caballete, as táboas que se utilizaban para estas observacións eran de piñeiro insignis (Pinus radiata); as de sete, de sete centímetros de grosor. Supoño que os poucos grandes taboleiros das fachadas tamén serán de piñeiro.

Na zona asiática é costume realizar estadas con outra planta. Na actualidade séguense construíndo estadas de bambú para a construción de máis de corenta rañaceos en planta. Os carpinteiros que traballan neste oficio teñen unha arte inmensa, teñen que facer estudos especiais e cobran máis. Din que as estadas de aceiro son demasiado ríxidos e que son fáciles de caer. Un refrán chinés di: porque é brando, dá a lingua, o dente é ríxido e rompe. O bambú, grazas á súa flexibilidade, sostén o ataque dun vendaval ou dun terremoto no lado bo. Doutra banda, adáptase facilmente á forma que se quere dar á construción e constrúese no medio tempo. O principal problema é a duración, un tres anos.

As canas (Arundo donax) e os bambús (Phyllostachys spp) que tamén se cortan no noso país para pardas ou paus teñen unha duración similar. Iso si, córtanse na lúa crecente de febreiro. Como o que acaba de deixar, virá de febreiro...