Os fungos que atacaron o piñeiro insignis puxeron patas para arriba a silvicultura de Bizkaia e Gipuzkoa. A silvicultura total, que se modificou sen grandes altibaixos en case un século, foi posta en cuestión por uns fungos vermes. Máis que de Xixtrin, teremos que dicir que é un baile que acendeu e inflado: forestalistas, técnicos, administracións, gardas forestais, amantes do medio ambiente, muineros, leñadores, fábricas de papel, amantes do moble...

Nun país como o noso, a política forestal debería ser estratéxica. Foino durante centos de anos. O bosque foi a base da evolución económica do País Vasco: construción de barcos, construción, leñas de lume, carbón, pastos e forraxes, alimentación, apeiros, cestaría, ferraxaría, descubrimento, subministración de auga, caza, etc. A xestión forestal tecíase en estratexias a moi longo prazo. As administracións e asociacións de todos os niveis regulaban e coidaban as diferentes seccións e áreas do sector forestal. Moitos severos! Por outra banda, a vida de toda a sociedade baseábase na entrega da montaña. Porque a montaña non era só un bosque. Para satisfacer todas estas necesidades da sociedade, contaban cunha visión máis global e completa da montaña máis aló da do bosque. Todos. E iso causou moitas contendas. O monte foi escenario de loita polos beneficios de cada un dos carboeiros, pastores e gandeiros, construtores navais, agricultores, administracións, etc. Os arquivos están repletos de documentos que recollen os litixios sobre o aproveitamento do monte. Todos tirando da montaña, sentados e reunidos! Por iso, os concellos conservaban os montes, os montes e os montes públicos como o patrimonio municipal máis importante. Non me resulta difícil imaxinar a decepción e a tristeza daqueles alcaldes e concelleiros que tiveron que vender as súas terras pola pobreza e as guerras do século XIX. O legado máis importante dos séculos.

Ata que apareceu o petróleo. O petróleo, empuxón e empuxón, levou a montaña á discípula da economía e, por tanto, da sociedade. Monte e bosque. E uns miserables fungos abríronnos os ollos. Que non chegue aos documentos xudiciais, pero hoxe en día, si queremos un futuro frutífero, non nos queda máis remedio que actuar todos xuntos. Deixando ao carón os conflitos, os conflitos, a desesperación, a tristeza, etc., para crear a montaña de mañá. De feito, o século pasado e o século pasado, estamos XXI.ean!