O escrito de queixa enviado ás institucións e ao Concello de San Sebastián difundiuse nun whatsapp e nas redes sociais. Aí relatouse en detalle o conflito que mantiveron as irmás co xuíz.Da lectura do relato desprendíase que as irmás tiñan experiencia na xestión deste tipo de situacións lingüísticas, que tiñan un discurso e unha actitude determinados. Nerea Redondo confirmou a nosa opinión cando falamos en xuño: “Nós vivimos así. Hai dous anos participamos en Egia Euskaraz Nahi Dugu. Fixemos un curso de TELP e déronnos ferramentas para aprender a vivir en eúscaro”.

Transcorridos tres meses, que corpo quedou?

Agridoce. Que en Donostia, en 2018, prodúzase unha cousa así, é dicir, prohibir falar en eúscaro entre nós é moi duro. O equipo organizador, o ATLÉTICO San Sebastián, recoñeceu o sucedido e dixo que iso non podía volver ocorrer. Pola contra, o equipo de xuíces da Federación Guipuscoana de Tríatlon non foi consciente da intención de aceptar o sucedido e tomar medidas respecto de devandito xuíz. Doutra banda, fixemos o que tiñamos que facer, denunciámolo e tivemos un gran apoio.

Tiñades claro que o denunciariades?

Cando terminamos o tríatlon e démonos conta de que estaba descualificado [por falta de respecto por parte do xuíz que lle sacou o cartón vermello] díxenlle á miña irmá:“Itziar, acórdasche de como hai uns meses, nun partido de fútbol, co árbitro ocorreu algo así?”. Na mesma Cuncha díxenlle: “Isto ten que saír en ETB”. Quería dicir que tiña que facerse público e ter unha apertura.

Nós puxemos a queixa en Elebide, no Observatorio e no Servizo de Eúscaro do Concello de Donostia. O Observatorio, consciente da súa gravidade, fíxoo público. Nós falamos coa asociación de eúscaro Bagera de Donostia e eles dixéronnos que campos tiñamos para denunciar. Porque non é nada fácil.

Que non é fácil?

Para empezar, cando recibes unha resposta deste tipo, o máis fácil ou habitual é pasar ao castelán. Outra opción é enfrontarse, discutir. Vostede decide denuncialo, ten que escribir unha queixa, ten que saber onde dirixirse, ten que estar preparado para recibir medios de comunicación, no noso caso para reunirse coa Federación e co Atlético... Non todo o mundo ten capacidade para facelo, non ten recursos, poida que non teña tempo ou ganas.

E necesitas protección. Nós sabiamos onde ir. Enseguida tivemos o apoio de Bagera, do mundo do eúscaro, e tamén do mundo do deporte.

É a primeira vez que tivo un conflito destas características?

Alguén pode pedirlle que o faga en castelán ou que lle diga que nese momento non hai posibilidade de facelo en eúscaro, pero unha prohibición así é a primeira vez, si! Si tivo esa actitude connosco, tivo a mesma actitude con máis de 300 deportistas que estabamos alí.

Non están afeitos a que os vascos se expoñan cara a cara, polo que o que nós fixemos é unha falta de respecto.

Mantiveron o eúscaro e tivestes unha actitude moi traballada.

Nós vivimos así. Antes de dous anos estou convencido de que pasaría ao castelán, non na conversación entre as irmás, pero si co xuíz. Agora si, pero entón non tería acendida a lámpada.

Refíresche á iniciativa Egian Euskaraz bizi Nahi Dugu que fixestes en 2016 no barrio de Egia de Donostia. Por quendas, comprometéronse a vivir unha semana en eúscaro.

Para preparar esta semana realizamos o curso de TELP que ofrece Emun. Para min foi un cambio terrible. Cambiei de vista e deume as ferramentas. Fixemos a primeira reflexión: vivir en eúscaro supón cansazo, enfado, dificultade, traballo dobre... Entón, que é o máis fácil? Paso ao castelán. Na segunda reflexión falamos dos prexuízos, como eu decido quen sabe euskera e quen non; pola cor da pel, pola indumentaria, pola idade... Despois déronnos ferramentas para manter o eúscaro na rúa. Tranquilidade por exemplo: “Tranquilo, non o sabes? Eu axudareiche. Non sabes falar, pero enténdelo?”. Tamén aprendemos a manexar o enfado, e o maior descubrimento foi achegarse á xente sorrindo, un acougouse e o outro tamén.

O apreso durante o curso leváchelo á rúa nestes dous anos.

Empezamos o curso todos os que o fixemos. O primeiro que me dixen foi: “Xa verás en que salsa vas entrar a partir de agora!”. Pois ben, non tiven ningunha mala experiencia. Levaba a chapa do “Ahobizi” no peito e explicáballes o que estabamos a facer. Expliqueilles que non era o meu dereito, senón o meu desexo, e a xente entendíao. Non é así, agora recordo que tiven unha mala experiencia. A un expliqueille todo e díxome que non lle interesaba.

Pero, en xeral, a xente agradece moito compartir a súa experiencia con el, dándolle a oportunidade de achegarse ao eúscaro. O empregado da tenda anterior [Estamos en Tabakalera] é de Ecuador. Empecei a falar en eúscaro e el dicíame en castelán: “Non sei nada!”. Pregunteille: “Axudareiche”. Hoxe en día acode ao programa de Barrio para persoas inmigrantes, xa sabe os números, e utiliza saúdos e saúdos para saudar á xente. Dáse conta de que hai un idioma, o de aquí, e que ofrece oportunidades. Temos ese problema, a xente ten o eúscaro como un obstáculo, non como unha opción.

Chega o Euskaraldia. Vós tivestes moi mala experiencia naquel tríatlon de Donostia. Que lles dirías aos que pensan participar?

Si hoxe fose o 23 de xuño faría o mesmo. O que imos facer en Euskal Herria en novembro e decembro é un reto incrible. Hai dous anos, cando terminamos a experiencia de Egia diciamos: “Se isto fixésese en todos os pobos de Euskal Herria?”. Era un soño. Cando souben que se ía a realizar o Euskaraldia púxoseme a pel de galiña. Creo que é un gran paso na nosa propiedade lingüística. Diciamos once días, pero á duodécima non o esqueces, a lámpada quédache acesa. Estou seguro de que esta experiencia vai ter unha base sólida no desenvolvemento da linguaxe. Porque a oficialidade da lingua, o traballo que fan as institucións, os textos nas dúas linguas… Si, pero vivir en eúscaro… non. É un clic. Un clic, pero coas ferramentas na man. É dicir, antes de Euskaraldia realizaranse cursos como TELP que fixemos nós en Egia. Que é fácil dicir, “durante unha semana imos vivir en eúscaro”, pero iso faise? Necesitamos ferramentas.

Até o 23 de novembro teremos un traballo estupendo para contar á xente o que é Euskaraldia, animar á xente e achegarnos. Sempre presentando o eúscaro como opción. A min paréceme máis axeitado falar de dereito propio que da posibilidade que temos todos de utilizar o eúscaro.

Os roles de “Ahobizi” e “Belarriprest” son un invento xenial. Simplemente non se lle di: “Fala en eúscaro!”. É unha proposta concreta e ademais dar ferramentas para ese xogo.