É unha decisión histórica a que adoptou un xurado composto por cidadáns californianos que, por primeira vez, unha sentenza estadounidense vincula o glifosato utilizado para matar malas herbas de hortas e cultivos, coñecido comercialmente na súa maioría como Roundup, co cancro. O xurado considerou probado que aos 46 anos influíulle o Linfoma Roundup de Dewayne Johnson, que lle anunciaron poucos meses de vida, debido ao seu uso en traballos de xardinaría para o concello de San Francisco.

A sentenza tamén pode ter consecuencias importantes en Europa, xa que segundo a lexislación comunitaria non se poden comercializar produtos fitosanitarios que conteñan efectos canceríxenos. Ou, si non, que o vento llo levará xunto ás noticias de vacacións máis tumultuosas de agosto de 2018?

Sobre o tema, a emisora France Culture entrevistou a dous expertos, a xornalista de Le Monde Stéphane Foucart, galardoada con información reservada de Monsanto, e a profesora da Universidade de Normandía Emilie Gaillard, membro do xuízo popular a Monsanto nA Haia 2016. Resumimos as súas análises.

A sentenza de agosto dos xuíces de California baséase nun suceso ocorrido hai dous anos. En 2015, o Centro Internacional para a Investigación do Cancro IARC, rama da Organización Mundial da Saúde, estableceu como “probable” que o glifosato poida provocar cancros en seres humanos. Desde entón, 4.000 familias presentaron querelas en Estados Unidos como responsables das familias que sofren os linfomas de Ez-Hodgkin contra Monsanto.

Para facer fronte á crise, Monsanto e toda a industria agro-química en xeral levaron a cabo unha intensa campaña de lobby durante dous anos para contrarrestar o informe da IARC. E conseguiron que tanto os responsables de seguridade alimentaria da Unión Europea como de EEUU poñan en cuestión o informe de 2015 da IARC.

“Iso demostra –di Foucarte- o divorcio grave que hai entre a ciencia académica e a ciencia reguladora por unha banda. O primeiro [grupo de expertos reunido pola IARC] estuda o tema de forma clásica, analizando e contrastando hipótese. Pero a ciencia que teñen en conta as autoridades reguladoras de Europa e EE.UU. é a que crean os propios industriais para pedir permisos, a ciencia controlada”.

Os papeis internos desclasificados por orde dos xuíces de EE. UU. en 2017 permitiron coñecer mellor a forma de funcionar da ciencia controlada disfrazada de académicos famosos. Neles constatábase que os propios investigadores da multinacional Monsanto tamén levan tempo preocupados polos seus produtos, pero os investigadores responsables aseguran que non convén interferir nas vías que poden pór en perigo a comercialización destes produtos.

O lobbygismo que fai Monsanto polos seus produtos lembra o que facía fai 40 anos a industria do tabaco, pero en maior medida. Nos documentos internos atopados a Monsanto en 2017 por orde xudicial, demostrouse que a investigación para blanquear o Roundup foi creada pola propia empresa de forma expresa e -paga- encargábase de asinar a científicos coñecidos para que os publicasen baixo o seu nome en revistas científicas. Algúns destes informes son algúns dos principais que xustificaron durante anos a ausencia de risco do glifosato.

A maior parte da agricultura 'yonki' do veleno

Desde o punto de vista do debate científico, os documentos secretos de Monsanto obtidos en 2017 aclararon moito o tema: si a empresa cuestiona toda a documentación que difundiu na trampa, a ciencia de que o glifosato é perigoso aparece moito máis transparente. E este mes de agosto os xurados de San Francisco sentaron a xurisprudencia a través da sentenza co devandito pola IARC.

Pero tardará moito en chegar a unha sentenza definitiva. Monsanto, recentemente comprado pola multinacional alemá Bayer, ten un exército de avogados e vai facer apelación. O Roundup é clave no esquema da industria do agro organizado sobre transxénicos, as granxas xigantes e o mecanizado.

A sentenza de California levou á actualidade o traballo do Tribunal Monsanto, que se celebrou nA Haia en 2016. Na análise dos riscos e danos do Roundup na capital holandesa, ademais dun importante labor polo delito de ecocidio, o xurado puxo de manifesto a necesidade de que as autoridades mundiais enfróntense a un novo fenómeno: que os riscos dun produto condicionen as vidas das persoas futuras.

Segundo Emilie Gaillard, que participou no Xulgado Monsanto, está a suceder con glifosato e outras pesticidas en xeral moi similares ao que sucedeu durante anos co amianto: a pesar dos danos que sufriu durante décadas a industria do amianto, demostrouse que os riscos non están suficientemente probados por unha banda e que non hai mellor alternativa a través da presión dos agricultores para iso.

O caso é que a lexislación europea recoñece o principio de precaución, é dicir, que si existe unha sospeita fundada sobre o risco que un produto pode presentar para o home ou o medio ambiente, as autoridades deben actuar de acordo co principio de precaución, prohibindo a comercialización en caso necesario. Neste sentido, o Tribunal Monsanto dA Haia, adiantando un paso da acusación retórica da multinacional, deixou ás autoridades plenamente preparados os seus argumentos xurídicos para tomar decisións políticas.

Con todo, a sentenza de California, cambiará as cousas? A que velocidade? O glifosato é o produto fitosanitario máis vendido e utilizado no mundo. Cada ano utilízanse no mundo unhas 800.000 toneladas. A maioría dos campesiños, polo menos de importancia económica, afixéronse a controlar as herbas dos seus campos e hortas con Roundup, non poderían funcionar sen el.

Pero o glifosato, ademais dos campesiños, ten moitos yonquis máis. As administracións públicas han repartido o Roundup no mantemento de marxes de vías, rúas, parques, etc. Os horticultores afeccionados son outros envenenadores fanáticos que, como os herbicidas, propagan incontroladamente todos os matóns da clase. Despois de tanto balbordo, aínda que pareza incrible, o bote de medio quilo de Roundup véndese libremente nos comercios de Euskal Herria: o carné que outorga a administración para o manexo de velenos perigosos non é necesario en cifras inferiores ao quilo. Curioso: Si vanche a pedir que compres un caldo bordelés que está aprobado en agricultura ecolóxica!

(Este vídeo, difundido polo grupo ecoloxista galego ADEGA, mostra como un convoi da rede pública ferroviaria española ADIF fregase en Galicia con glifosato, do mesmo xeito que moitos outros servizos da administración)