Traballou como profesor e modista en Estados Unidos, pero en 1867 perdeu ao seu marido e aos seus fillos por culpa da febre amarela e a partir de entón traballou na defensa dos dereitos dos traballadores, especialmente dos mineiros: organizou folgas e foi, entre outros, un dos fundadores da Organización Mundial de Traballadores Industriais. Nos últimos anos tamén gañou o sobrenome de avoa de todos os axitadores. Pero non defendeu a todos os axitadores. O sufragista, por exemplo, opúñase máis ao acento do movemento sufragista que ao dereito das mulleres a votar. Considerábao unha cuestión de mulleres de clase alta e temía que o dereito ao voto cubrise os problemas económicos das traballadoras. “Os plutócratas organizaron ás súas esposas”, afirmaba, “téñenas entretidas co sufraxio”.

Domitila Barrios Chungara (1937-2012) é unha boliviana que naceu e creceu na mina Século XX. O seu marido, un mineiro, comezou a loitar polos dereitos dos mineiros a través da súa man. Entre outras cousas, iniciou unha folga de fame no Nadal de 1977 que culminaría coa ditadura militar do xeneral Hugo Banzer, xunto a outras catro mulleres mineiras. Fuxido da persecución gobernamental, o seu pai entregoulle varios libros sobre marxismo e entón deuse conta de que o que pensaba estaba escrito alí.

En Euskadi, o marido de Dores Ibarruri (1895-1989) tamén era mineiro.O que fose secretario xeral do Partido Comunista de España, usou por primeira vez o pseudónimo Pasionaria en 1918 para asinar o artigo titulado O mineiro biscaíño (mineiro biscaíño). Ibarruri, nacido nas minas de Gallarta en Abanto-Zierbena, é o Museo da Minería do País Vasco. Durante estes días, e até o 31 de xullo, pódese visitar a exposición titulada Liderados femininos nas comarcas mineiras. Ademais do tres citados, a mostra recolle as traxectorias doutras sete mulleres que asumiron os roles de liderado nas zonas mineiras.

Segundo Rubén Vega, historiador da Universidade de Oviedo e comisario da exposición, “fóronse construíndo desde a acción, e non ao revés, o seu perfil ideolóxico”. Ademais, nun espazo tradicionalmente masculino, “no mundo das minas cheas de testosterona”, encargáronse dos homes, conseguindo roles relevantes, pero partindo do rol de “nais e esposas”, subordinado ás mulleres. Non se consideraban feministas nin se incluirían definicións concretas de militante feminista, “pero si eran de facto, porque conseguiron facer fronte a ese rol subordinado”.