Como se manifestou o desexo de dita reapropiación?
Pasando por Euskal Herria! O vínculo entre a identidade bretoa e a bretoa fixéronmo facer vostedes. Sempre estaba a reivindicar a miña condición de bretón e, sen máis, un vasco fíxome a seguinte pregunta: “fala vostede bretón?”. Non contestei, sacudiume, sacudiume outras moitas preguntas e así volvín dirixirme ao bretón. Sen a linguaxe, a relación co pobo non me parecía natural. Así que empecei a estudar bretón. Teño un vínculo co bretón que sentín desde dentro e ao mesmo tempo son unha lingua apresa, é un paradoxo, pero... recuperei o elo que me faltaba aprendendo bretón.

Non teriamos Bretaña sen bretón?
Faltaríanos algo, a nosa identidade se empobrecería. Temos moitos cidadáns que se definen como bretóns sen coñecer o bretón, pero creo que están a repetir unha mentira que se fixo a eles mesmos. Cantar o seu idioma sen entender nada é incrible! A min gústame, non parece que se considere bretón sen saber bretón, ten un punto de esquizofrenia. Sei que é duro e doloroso ouvilo; eu tamén estiven nesa situación. Un día interpélannos as circunstancias, é cando se produce o cambio e aí comeza o longo e pesado camiño do cambio e a reapropiación. Non todos o fan, iso é así, non lles lanzo a primeira pedra, pero todos poden facelo, temos unha elección na base.

Ademais dun proceso persoal, tamén é colectivo.
Ten a súa parte política, por suposto. Reivindico a reapropiación da lingua a través de manifestacións e accións. A política que está a levar Francia non é nin aceptable nin sostible. Escolaricei aos nenos en diwanas. A nosa é como a loita de David e Goliat.

Que che trae esta loita?
Fronte ao mundo, achégame coherencia. A militancia por unha lingua é como a loita pola ecoloxía, interésame a diversidade que hai no mundo.

Que achega ao mundo?
Riqueza, diversidade...

Vostede é un dos fundadores da Korrika de Bretaña.
Hai tempo e a miúdo andamos por Euskal Herria uns amigos, o meu marido e eu. Unha vez participamos na Korrika, foi xenial! Queriamos facelo en Bretaña, pero pensabamos que era imposible, descartabamos a idea. En 2008 celebramos os 30 anos das clases de diwan.Por iso, levamos a cabo 30 proxectos, e entón tiñamos a idea da Korrika, chamada Redadeg. Non foi fácil, moito non coñecíano, algúns si o coñecían pero non o vían factible… pero empezamos e fixémolo! A organización que inventastes funciona, é incrible Korrika!

Dais moita importancia ao pracer.
Era como para ser contrapesado á altura do desprezo. Por outra banda, a defensa do noso idioma non é só iso: poesía, creación, conversacións entre amigos, todo iso tamén é bretón.

O tema deste ano son as cores do bretón.En
demasiadas ocasións escoitamos “non falamos o bretón, falemos en francés”. Penetráronnos na necesidade dun francés para entendernos, sobre todo nas escolas. Falando en bretón con persoas maiores, contestan á pregunta “de onde es?”, “Non é o mesmo bretón!” únense á réplica e ao francés! Por iso estamos a advertir que todos estes diferentes bretóns traen unha riqueza. Hoxe en día tamén sentimos a influencia do francés, adoitamos falar nun só ton. Creo que non imos poder detelo, pero polo menos temos que pór en valor o acento tónico que ten o bretón. Ampliamos esta mensaxe, pero aínda hai algo que facer.

En que consiste exactamente a situación do bretón?
Temos que ser un 5% ou un 8%, perdidos no medio dun gran océano francés. A situación é moi complicada. Pero cada vez somos máis orgullosos de falar bretón; iso dános esperanzas. Tamén é positivo ver que o número de adultos que aprenden bretón vai en aumento. É bo que os nenos se instalen nos diwanes, pero moitos deles encárganse de salvar o bretón. Hai un problema, en bretón na escola, e non é coherente volver a casa e ter francés.Actualmente hai 4.300 nenos en diwanas, o 0,5% dos nenos. Son máis nas escolas bilingües, pero á hora de saír delas non todas son bilingües, senón que son moitas as persoas que se dedican ao bretón.

É unha situación difícil, pero esperanzadora.
Non perdemos a esperanza, seguiremos apostando polo bretón. Pero non hai segredo: falar, falar e falar, esa é a clave para salvar a nosa lingua.