Un martes de febreiro celebrouse unha curiosa reunión na sede da Sociedade Francesa de Promoción Industrial en París: degustación de praguicidas tanto en auga como en viño (o lector tivo coñecemento diso a través de Jakoba Errekondo). Parece unha tolemia propor á xente beber pesticidas, pero por que non ousar si sabemos que os mellores viños das nosas mesas tamén levan? “A un cociñeiro de verdade non se lle pasaría pola cabeza ofrecer unha comida con ingredientes que non probou previamente”, argumentan.

Dos dous homes que abriron as invitacións ás probas, un é coñecido en Francia: O cociñeiro Jerome Douzelet conta cun famoso hostal Le Mais de Rivet nas proximidades de Nimes e á vez é un dos fundadores da Asociación Independente para a Investigación e Información da Enxeñaría Xenética CRIIGEN. O segundo, Gilles-Eric Seralini, é coñecido en todo o mundo polas súas investigacións sobre OGM e pesticidas, e Monsanto e os propagandistas de transxénicos nunca lle perdoarán que se probaron enfermidades causadas polo glifosato. O libro Le goût deas pesticides dans le vin, que acaba de publicar, leva a firma de ambos.

Hai tempo que os viños, ademais dos produtos que se engaden no proceso de produción, están contaminados polos medicamentos utilizados nos viñedos. En 2008 en Francia, a asociación Générations Futures descubriu ao analizar 40 viños vermellos que todos os que non eran ecolóxicos estaban contaminados cunha contaminación de 6.000 veces superior ás taxas máximas permitidas á auga. Aínda que pareza mentira, xa que o viño non ten unha cantidade máxima de pesticidas permitidos, mentres que a auga si. Está demostrado que estes químicos son prexudiciais para a saúde, as autoridades empezan a admitir como argumentos para recoñecer a enfermidade profesional dos agricultores que se dedican ao traballo... e non teñen que influír no sabor do viño?

“Eu ouvira –di o cociñeiro Douzelet- que hai xente con nariz moi fino que pode detectar os contaminantes dunha cidade. A partir de aí, o profesor Seralini e eu empezamos en 2015 ao redor dos cheiros das pesticidas”. Como o viño contén aromas propios cos que se empezan a comparar os perfumes das pesticidas atopados nas análises.

Seleccionáronse 16 viños bio ou ecolóxicos e outros tantos non ecolóxicos das mesmas características (comarca, tipo de uva, ano...), algúns deles cualificados como très grand cru de recoñecido prestixio. Nas análises realizadas aos viños detectouse que o 89% dos non ecolóxicos están contaminados por pesticidas de entre un e seis, todo iso con 14 químicos diferentes.

A continuación, convidaron a recoñecidos expertos, entre eles personalidades da gastronomía, a probar e comparar todos os viños. Exercicio esgotador, xa que as moléculas de pesticidas non son máis que aromas fosilizados, moi similares aos aromas naturais, que inhiben os aromas propios do viño. Por iso deron un primeiro paso para probar estes 14 pesticidas mesturados en auga, a ver que gusto teñen os medicamentos.

O segundo paso, o experimento real, chegou a saborear cando se lles deu cada un dos contaminantes diluído en doses atopadas en viño. O libro recompila en once fichas as sensacións que provoca cada praguicida na auga ou no viño.

Que sabor ten o glifosato?

Os expertos determinaron as sensacións producidas polos envelenamentos. Dise que o fungicida Boscalide seca un pouco a boca, coma se estivese pegada ao padal. O boscalide utilízase ademais da uva en fresas, frambuesas, espárragos e zanahorias. Folpet, outro fungicida, é o responsable de “secar a boca, amargura, cheiro a alcol ou a fármacos, picor da lingua...”.

E os glifosatos? “Fuma. Bloquéache as papillas e quéimache a boca durante moito tempo. No experimento [Douzelet] probeino en doses cada vez maiores e ao final deixoume a boca queimada durante tres semanas. Outras pesticidas danche dor de cabeza inmediatamente despois de beber. Tamén hai pesticidas con sabor a bombones químicos malos”.

A experta en glifosato, Seralín, fai observar especialmente un novo perigo de veleno, que a industria non quere mencionar, e que calquera cidadán fai bastante uso del na horta, como no seu xardín: “Si tomas o Roundup de Monsanto, herbicida que hoxe en día é o máis utilizado nas viñas, aínda que estea formado nun 40% por glifosatos, tamén leva arsénico e residuos petrolíferos. O arsénico está prohibido desde 1974 (...) pero o glifosato lévao sen declarar na súa fórmula. O arsénico é un produto deseñado para ser sacrificado pola xente, do mesmo xeito que o Zyklon B [utilizado polos nazis durante a Segunda Guerra Mundial no Holocausto, da compañía Bayer]. As pesticidas eran gases de guerra que hoxe se están utilizando nos viñedos!”.

Aínda que o glifosato é un matador de herbas, cada vez máis utilizado nos viñedos, os principais contaminantes químicos presentes nos viños non ecolóxicos son os fungicidas, utilizados por fumigación para matar os fungos dos viñedos, mildiu e outros. “A xente di que ao fermentar, o alcol destruirá pesticidas, pero iso é unha bobada. Embotellados 15-20 anos despois tamén se poden atopar restos”.

Cando o baserritarra fumiga as súas uvas con tratamentos químicos contra os bichos, os fungos ou as herbas aparentemente malas, non só contamina o viño que se vai a producir deles: segundo eles, os medicamentos convérteos en ingredientes do viño, engadidos que a maioría dos viños levan.

Os investigadores reivindican o auténtico viño co experimento. Un viño cunha historia milenaria foi transformado en química nas últimas décadas. Fungicida e outros medicamentos impiden o proceso de fermentación, ademais de cubrir os aromas que leva a propia uva, obrigando ao viticultor a utilizar novos fermentos e máis químicos para producir viño, dificultando a súa expresión en viño co tempo natural das uvas mentais.

Pero tamén quererían axudar ao cidadán. A pesar de ver miles de información sobre a contaminación da agricultura industrial, o consumidor segue devorando inconscientemente produtos contaminados. O que, seguindo o protocolo dunha cata, coñeceu o sabor dun pesticida, di o mestre Seralini, “acordarase durante toda a súa vida. O sabor dos alimentos é un instrumento de alerta para nós e non se pode lembrar unha cousa se antes non se coñeceu”.

Tomates, mazás, pementos... que é o que non leva veleno hoxe? Necesitamos un curso de cata para coñecer o que se coida. Para disimular o gusto dos velenos antes de que a industria difunda novos produtos.