A cantante catalá Maria Arnal acudiu ao lugar onde tiñamos cita tras deixar pasar as probas de son a Marcel Bagés. Díxonos que está canso, pero en canto empezamos a conversación, nós sentímolo con moita intensidade. Non é un deses que quedan calados polo si ou polo non.

A memoria é un dos fíos que conecta todo o disco, pero, con todo, subliñou que non é un traballo sobre a memoria histórica.

A música tradicional a miúdo mírase desde un punto de vista nostálxico e romántico. Nós non quixemos quedarnos niso. Traballamos con arquivos dixitalizados de fonoteca e gravacións de campo, pero quixemos sacar estas cancións do museo para que hoxe en día, e sobre todo, facéndoas chegar, sexan útiles. Trátase de cancións con características especiais, sen autores individuais, o que nos permitiu adaptarnos e adaptarnos todo o que queiramos. En todas as cancións que fixemos hai unha maneira complexa e persoal de achegarse á memoria desde hoxe. Isto indícao moi claramente o propio título do disco: “45 cerebros e un corazón”. Fala dos corpos que foron momificados hai tres anos nunha fosa. Pero para nós falar diso non é traballar a memoria histórica, senón mirar críticamente ao presente.

Non é habitual tratar este tema…

Hai un relato que vén da Transición que di que hai que deixar que se pechen as feridas, que non hai que mirar atrás… De todo iso derívase que o partido máis corrupto de Europa estea no goberno, a censura actual, as vulneracións de dereitos… E o peor é que esas violacións se están xeneralizando e normalizando. Falar deste tipo de temas ou non querer mollarse en temas alleos á música non é acorde co noso proxecto. O noso traballo ou proposta non é só a interpretación dunha lista de cancións. Para nós a música é algo que abre a mirada para entender o presente. Serve para comunicar o que non se pode explicar a través dun discurso.

Mencionou a censura. Iso tamén xera auto-censura nalgúns artistas. Pero no voso caso, non parece que sexa así. Coa escusa do proxecto musical, levastes aos medios de comunicación temas que non teñen moito espazo.

Eu respecto moito a elección de cada creador, que cada un faga o que queira. Pero devandito isto, eu sitúome neste camiño porque como músico e como artista ese é o meu interese: influír a través de conceptos e emocións, na medida do posible, para transformar a realidade. Aínda que se nos esquece, a realidade construímola entre todos.

Os nostálxicos consideráronvos como herdeiros de antigos cantantes de protesta. Está vostede cómodo con iso?

Puxéronnos a etiqueta das cancións de protesta, si, pero creo que esas etiquetas baseadas en prexuízos non fan ningún favor. Detrás desta necesidade de etiquetas hai un pensamento moi limitativo. É moito máis interesante e enriquecedor traballar nos límites destas descricións porque a realidade é complexa e aberta. A música cunha perspectiva crítica asóciase a un momento histórico do Oeste; as cancións de “protesta” do Estado español, por exemplo, relaciónanse coa Transición, con cantautores, coa guitarra… Pero hoxe en día, por exemplo, o hip-hop ten unha función similar: mira ao presente de forma crítica e cuestiona as estruturas de poder e os privilexios. Non diría que a música feita desde un punto de vista crítico desapareza, senón que tomou outras formas.

O músico Neno de Elxe reivindica que a forza transformadora da creación non está nos contidos, senón nas formas de facer. Estás de acordo?

Si, por suposto. Desde o feminismo aprendemos que o persoal e o íntimo tamén é un espazo de transformación. O noso proxecto baséase no coidado. Si non nos coidásemos o un do outro, co grupo pequeno que temos e cunha xira tan longa, non sería sostible. Esforzámonos sempre por actuar con honestidade, sen un cálculo oculto. Tampouco temos medo ás contradicións: o proxecto creceu moito e transformou a nosa vida, non estamos no mesmo lugar no que empezamos. É inevitable ver nalgúns momentos que hai cousas que non encaixan co que facías ao principio, pero por iso é importante ser honesto contigo mesmo e cos demais.

Pregúntanvos moito polas contradicións, coma se sospeitásese que unha proposta deste tipo teña éxito…

A pureza non existe. A música tradicional que traballamos é tamén unha mestura de moitas cousas. Na vida real tamén estamos nese xogo, no equilibrio entre moitos elementos. Somos europeos, brancos, cheos de privilexios… Tivemos contradicións connosco desde o punto de partida. Dicimos cousas que nos parecen importantes e sinceras. Cantas máis persoas conecten con iso, mellor.

A xente non se dá conta da súa forza. Así o di unha das vosas cancións.

É un poema de Joan Brossa que comeza repetindo esa frase unha e outra vez. Gústame moito a frase, non só desde o punto de vista colectivo, senón tamén individual. Todos temos dentro unha voz que nos boicotea e debilítanos. Como di o Neno de Elxe, eu loito contra o capitalista que teño dentro. É importante que cada un confíe en si mesmo para poder levar esa confianza tamén ao colectivo. Nos directos, esta canción adoita ser un punto de inflexión.

A nivel persoal, convertiches o que era unha afección nun oficio, e iso cambiou moitas cousas. Acábanos de falar da necesidade de facer unha sesta, pero hai que estar aquí, entrevistando…

Paréceme moito máis interesante a entrevista que a sesta. É incrible o que nos sucedeu, sinto moi feliz e agradecido, coma se atopáseme nunha situación de excepción. É difícil que ocorra algo así. Teño moitos amigos, a maioría nenas, cun talento extraordinario e que se desvalorizan constantemente. Cando eu traballaba de tradutor non cría que cantase ben, e agora miraba onde estou. Gustaríame que este camiño servise para eles, para que o vexan posible. Boicotéannos bastante, non nos boicotemos nós mesmos.

Que é Compartir Dóna Gustet e que influencia tivo en vós?

Trátase dun colectivo que uniu a música de tradición oral coas licenzas libres en rede a través de diferentes proxectos. Alí estiven a traballar na comunicación e na relación cos medios de comunicación. A persoa que impulsa o colectivo é Marc Sempere, quen nos puxo en contacto con Marcel. Fixemos a proba e chegamos xuntos até hoxe. Tivo, por tanto, unha gran influencia. Aprendemos moito sobre a licenza Creative Commons, e con ela publicamos tamén as nosas obras.

Hai moito tempo que comezastes a xira. Tedes algún momento para crealo?

É difícil, pero imprescindible. A xira ía durar un ano, pero visto o éxito que tivo, tivemos que alargala. Pero non queriamos sentir que estabamos a repetir algo que crearamos hai moito tempo. Por iso repensamos o directo para que se pareza máis ao que agora temos ganas de facer.

De face ao segundo disco, parece que tedes intención de abrir novos camiños.

É a paixón por experimentar o que une o noso proceso e todo o noso traballo. Ao principio o punto de partida foron as gravacións de campo, entre outras cousas, porque empecei a aprender das cancións. Traballamos moito ese camiño, e dalgunha maneira está en nós. Pero ao mesmo tempo, temos un trinta anos, escoitamos moita música e temos ganas de traballar outros camiños.Queremos facer algo máis electrónico, pero sempre creando eses sons e bases cos nosos propios instrumentos. Niso estamos agora.