Letras
Robert Lowell (1917-1967) foi un poeta estadounidense. Gañou o Premio Nacional do Libro de Estados Unidos (National Book Award, 1960, por Life Studies) e o Premio Pulitzer de poesía (1947 e 1974). Énos coñecida por ser pacifista: alegou razóns de conciencia no II. Para non ir á Guerra Mundial (e foi encarcerado durante un tempo), escribiu en contra da guerra de Vietnam.
En 1960, recentemente galardoado co importante premio, publicou o libro Imitations. Naquel libro “traduciu” a Homero, Safo, Villon, Leopardi, Rilke, Pasternak, Baudelaire e Rimbaud, e utilizamos as comiñas porque (son palabras de Lowell), “tentei escribir en inglés vivo, tratando de facer o que quizá fixese o meu autor de vivir hoxe en América”.
A crítica acolleu sen ningún inconveniente a Imitations, e ninguén dubidou da orixinalidade da obra.
É coñecida o paradoxo que pon de manifesto estes e outros: Si Periko Smith fixese o mesmo que Lowell (e pescárono), entón que?
A resposta tamén é coñecida: Periko Smith sería queimado no incendio dos plagiadores.
O debate, no que se refire á literatura, refírese a: por que un escritor recoñecido pode manipular (traducir, copiar) a tradición literaria sen problemas, mentres que si o fai un descoñecido aplícaselle o código penal?
No famoso método de plaxio de Bernardo Atxaga, unha das regras era “ter un pouco de nome”. O debate é coñecido e hai opinións de todo tipo.
O debate, no que se refire á literatura, refírese a por que un escritor recoñecido pode manipular a tradición literaria sen problemas, mentres que si o fai un descoñecido aplícaselle o código penal.
Con todo, Lowell non ocultou o que estaba a traducir aos poetas que amaba, e exerceu con claridade a súa competencia como escritor.
Os escritores utilizaron a miúdo esta competencia ou privilexio de maneira provocadora, para suscitar debates, subliñar contradicións, dar arpa a alguén…
Non parece que fose así a intención de Xabier Lete. Dificilmente xulgarei cal era a miña intención, pero estaredes de acordo comigo, si foi o rirse da nosa ignorancia ou o espertar da discusión, que fallou por completo.
Entón? Por que se comportou Lete coma se fose Periko Smith? Este é o debate, que xa non é literario, senón doutro tipo… Moral, por azar?
Pero ten coidado, dicir que é moi feo falar mal dos mortos, e que me cale.
Así, pois, como non se pode falar mal dos mortos, pasarei a falar mal dos vivos, de todos aqueles que, en lugar de pensar no acusado, atentaron contra o acusador. O neoliberalismo non se impón sen cómplices, nin sequera en literatura.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]
Danimarkatik iritsi zaigu berria: 400 urtez estatuak eskainitako zerbitzua etengo du PostNord enpresa publikoak, eta eskutitzak banatzeari utziko dio 2025 urtea amaitzean. Gobernuak adierazi du enpresa publikoak negozioa paketeak banatzera bideratuko duela. Bi arrazoi eman ditu... [+]
“Hondakinik ez platerean!”. Hori zen kontsigna gure txikitako otorduetan. Janariak zeozer sakratu bazukeen, batez ere ogiak; lurrera erori eta, jasotakoan, musua eman behar zitzaion. Harik eta adin zozoan mamia baztertzeko moda etorri zen arte, lodiarazten zuelakoan... [+]
Zenbait estatistikak berretsi dute begiak hondar urteotan ikusten ari zirena: gimnasioak (eta estetika-zentroak eta nolako-edo-halako-terapia eskaintzen duten negozioak) nabarmen ugaldu dira gurean. EITBk plazaratutako datu bat emateko: EAEn 2010-2019 urteen bitartean, zazpi... [+]
Topatu eta topa! Tipi-tapa, elkarrekin ekin eta, bidea, eginean egin aurrera. Mahaiak, aulkiak, koadernoak eta boligrafoak, platerak, konfidentziak, tragoak eta ahotsak, eskuak, ideiak eta barreak, borrokarako besarkada gozoak. Txistulariak bileran, erraldoiak lasterka eta... [+]
Hezkuntzari buruzko legediak, Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Erakundearen eta planetako jaun eta jabeen aginduei jarraituz, ikasleek ikasketa etapa bakoitzaren amaieran “irteera-profil” jakin bat izatea bilatzen du. Ez pentsa profila zerbait itxia eta bukatua... [+]
Martxoaren 14an Donald Trumpek agindu exekutibo bat sinatu zuen, hainbat berri agentziak jasotzen duten diru kopurua asko murrizteko. Kaltetuetako bat United States Agency for Global Media (USAGM) izan zen eta, ondorioz, Voice of America (VOA), Radio Free Europe/Radio Liberty... [+]
Orain dela 20 bat urte, berrikuntzaren inguruan master bat egin nuen. Bertaraturiko gonbidatu batek esan zigun gizakion historian berrikuntza teknologikoaren eragile handiena gerra izan zela. Gerra, halaber, eragile handia da botere harremanen berrikuntzan.
Berrikuntzaz ari... [+]
Zer esango zenioke Palestinako aktibista bati aurrez aurre izango bazenu? Ni mutu geratu nintzen Iman Hammouri nire herrian bertan aurkeztu zidatenean. Eskerrak andre nagusi bat gerturatu zitzaigula eta solaskide roletik itzultzailearenera pasa nintzela.
Palestinako Popular... [+]
Punto Bobo liburuaren irakurketan murgilduta, Itxaso Martin Zapirain egilearen Eromena, Azpimemoria eta Isiltasunak Idazten ikerketa lanean sentitu nuen egiazkotasun eta maila etikoarekin egin dut berriz ere topo. Eta hortaz, hara bueltatu. “Oihu izateko jaio zen isiltasun... [+]
Dirudienez, Euskal Herrian migrazioa arazo bilakatu da azken bi hamarkadetan. Atzerritarrez josi omen dira gure lurrak. Gure kultura arriskuan omen dago fenomeno “berri” horren ondorio. Lapurretak, bortxaketak, liskarrak… Bizikidetza arazo horiek guztiak... [+]
Azken hamarkadetan euskararen biziberritzeak duen erronka handienetakoa, euskararen ezagutzaren unibertsalizazioarekin batera, erabilerarena da. Askotan, gazteen euskararen erabileran jarri ohi dugu fokua, baita euskararen erabilerak izan duen eta izan dezakeen bilakaeraren... [+]
Gaur buruko minez iritsi naiz etxera. Ostiral iluntze hotz bat da; ez du euririk ari, baina haizeak bota ditu lurrera bi kontainer eta korapilatu dit ilea. 23:39 dio telefonoak. Lagunekin afaldu dut gure ostiraleroko tabernan. Barre asko-asko egin dugu, eta bihotza bete-beteta... [+]