O novo lehendakari Emmanuel Macron reuniu o 19 de xaneiro nun solemne acto aos xefes do Exército francés xunto a 1.200 militares electos no buque de guerra Dixmude, fondeado no peirao de Toulon. Prometeu cambios cheos de ambición: reinstaurar o servizo militar obrigatorio, reforzar os orzamentos do exército máis que nunca, manter a capacidade nuclear... e acabar co terrorismo islamita.

Ademais de Siria e Oriente Medio, Macron mencionou expresamente o esforzo que está a realizar Francia nas beiras do deserto do Sahara: “Coa mundialización, os intereses de Francia non se limitan ás nosas fronteiras. (...) Sabemos que para defender o noso territorio ás veces hai que loitar lonxe de aquí contra quen organizan atentados. (...) De Oriente Medio ao Sahel, estamos absolutamente comprometidos na loita contra as novas ameazas”. É máis fácil dicilo.

O 2 de febreiro, o diario Le Figaro dedica dúas páxinas á aventura militar no Sahara: “Cinco anos despois da operación Serval, Al Qaeda gangrena a Mali”. Thierry Oberle escribe desde o lendario Tonbuktu que liberaron aos franceses para a alegría de todo o mundo en xaneiro de 2013: "Cinco anos despois do final da ocupación dos yihadistas, os recunchos deste país están escuros. Os negros maioritarios desconfían das ‘peles brancas’, árabes”. Bubakar Sadek, tenente de alcalde de Tonbukua, dille: “Acabouse a simbiose entre xente diferente que existía antes. Aquí non hai máis que un quebradizo de cabeza. As autoridades do Estado din que quedan restos de violencia, xente tola, pero como quere vostede crer en paz cando matan á xente na rúa e temos un mal goberno?”.

Eusebio Val escribiu nA Vangarda que, co tempo, París comezou a vivir no Sahel unha situación similar á que xa viviron antes EE. UU. en Afganistán e logo en Iraq, “os inimigos reapareceron, aquí a emboscada e aí o atentado, porque teñen ao seu favor a debilidade do Estado, o coñecemento da contorna e os enfrontamentos entre comunidades”.

Na crónica “Sahel, escalade guerrière“, Afrique-Asie, que, a pesar de pechar recentemente o coñecido xornal mensual en papel, segue na edición dixital. Sinala como expoñente da escalada militar a forza conxunta FC-G5 composta por militares de Burkina Faso, Mali, Mauritania, Níxer e Chad e de Francia.

Para marzo, o FC-G5 contará con máis de 5.000 militares africanos organizados en 7 batallóns en colaboración con 4.000 enviados por Francia desde 2013. A eles sumaranse os 12.000 cascos azuis da misión MINUSMA da Organización das Nacións Unidas. Sen esquecer, moi preto, os 800 soldados que ten Estados Unidos en Níxer, no amplo comando de África.

“A militarización dos Sahels e de todo o África Occidental, principalmente de Francia e Estados Unidos, avanza sen piedade”, escribe Gilles Olakounte Yabi International Crise Groupen, director para África. Á súa análise púxolle un título significativo: “Drones armados franceses e americanos nos ceos de África Occidental, fanche sentirche seguro?”.

A pesar de que a extensión da guerra aumente a sensación de dependencia entre os habitantes do Sahel, as elites locais están encantadas, “porque para estas guerras é unha oportunidade para mutilar as liberdades, destruír a soberanía do país e saquear os seus recursos con tranquilidade”, sinalou Afrique-Asie.

O inimigo tamén pode axudarnos en algo

Abdelkader Abderrahman “O caos construtivo está a estenderse a través do Sahel“, publicou Abdelkader Abderrahman no medio Arla. Brehon Advisary traballa na compañía de consultoría.“En Mali a situación é difícil -di Abderrahman- e Sahel converteuse nunha polvoreira perigosa, o ambiente está moi revolto. Cada día hai algún tipo de agresión, roubo de coches ou armas ou secuestro. A miúdo nin sequera a prensa local fai alusións a estes acontecementos, e moito menos a internacional. Do mesmo xeito que no xogo de dominou, a inquietude estendeuse aos países de ao redor”.

Na Conferencia de Berlín de 1885, os europeos repartíronse África entre si. O Imperio francés reservouse África Occidental. O petróleo e outros recursos naturais han atraído a Estados Unidos desde a década de 1960. Desde 1997, Africa cobrou unha importancia especial para os americanos, desde que o Pentágono estableceu a subministración de enerxía como principal necesidade estratéxica de EE. Máis importante que o propio Golfo Pérsico de face ao futuro poderían ser Alxeria, o Golfo de Guinea… e o propio Sahara, con xacementos de petróleo aínda non atopados.

Tamén apareceu China, que inmediatamente se converteu no principal socio comercial dos africanos. Se os europeos e os americanos metíanse de cheo nas decisións dos africanos, China déixaos tranquilos e ofrece préstamos a cambio de negocios nas mellores condicións.

Que busca Francia coa nova ofensiva? Ahmedou Ould Abdallah, ex alto funcionario da ONU: “Francia, ao introducir a man en Libia e Mali, quere manter a súa potencia, manter o dereito a estar no Consello de Seguridade da ONU, demostrar a garantía da estabilidade do mundo”. Mali sempre estivo no medio dos xogos dos colonialistas en África, segundo dixo o historiador Doulaye Konate: “Quen controla Mali controla África Occidental, se non toda África”.

Hai unha razón moi concreta. Os franceses anunciaron grandes vitorias contra os islamitas, pero non hai imaxe deles, nin relato independente. Testemuñas presenciais dixeron aos xornalistas que os franceses lles permitiron escapar cando estaban completamente rodeados deles. Deixar escapar o deserto cara ao norte?

A clave pode estar nas grandes minas de uranio de AREVA en Arlite, en Níxer, preto da fronteira con Mali. Porque se cre que aínda hai moitas máis fosas de uranio nesa rexión que non foron explotadas, e a Francia interésalle que non haxa ningún outro extremo. O norte de Malí, ademais, negociou a autonomía do sur… grazas aos franceses.

130 anos despois do acordo de Berlín, xógase a nova división de África. EE.UU., China, Francia... as grandes potencias do mundo compiten por garantir a súa subministración en petróleo, metais preciosos, terras de cultivo… e tamén nas augas doces que o deserto ten escondido na area.

Francia si entrou na guerra do Sahel, pero co paso dos anos os islamitas seguen na madeira e Mali non chegou a ser un estado normal.