Naqueles anos facía frío en Durango, todos aqueles fríos ambientes que se acumulaban no soportal da praza do mercado. Non faciamos en absoluto desmantelamentos. Mozo euskaltzale, tardío, e non coñecín o pórtico. Recordo que detrás dos mostradores, para nós, polo menos para min, eran nomes míticos os escritores e os dinamizadores da cultura quen máis acertaban a dicir vendedores, guías nas obras. Sen un comerciante profesional, comprei unha pequena chea de novidades, vimos encarnadas ás persoas ás que non coñeciamos máis que pola firma dos papeis, e nos despidimos dándolles un apertón de mans e un cordial saúdo. Non había festa máis grande para nós.

Non faltara un ano, sen el! Era tan así que non o esquecerei, quero dicir, que non me perdoarei a min mesmo. Que nese non cometer erros, no que hai que vivir sen remedio, cando asasinaron a Inazio Lasa Rezola en Azpeitia, non me presentei no pleno municipal que se pronunciou sobre el, nin justificé a súa ausencia. Non asistín aos funerais daquel home, en calidade de veciño e de concelleiro, e moito menos dirixín aos da familia unha palabra de consolo. Só a feira de Durango, a importancia da súa vida, tiña que estar alí, que ver, que dicir, que escoitar, que...

Un ano tamén fomos cuadrillas con Oh Euskadi, que acababamos de publicar. Colle e vende. Vendiamos en cinco duros a quen quería comprar e regalabamos á compradora Panpina, Zorion Ustela e Marmelada Ustela. Valioso tesouro a través dos ollos de hoxe. Non tivemos demasiado éxito. Os santuarios da cultura vasca dicían que eran tempos de homologacións. Os que estabamos no vestíbulo como un mantero botáronnos á rúa cos nosos xornais. Mentres viva non esquecerei aos organizadores, un cristián fiucego e homologable que se quentou as orellas coa punta do dedo cara a nós. Como me quenta o sangue cando vexo que aínda Aresti está totalmente asimilado, absorbido, absorbido. Víboras, sepulcros blanqueados!

Comecei a arrefriarme a medida que pasaban os anos. Os anos de temor expulsáranme do Mercado, xa case, do inmenso e populoso mercado. Hoxe en día, cando as necesidades da cultura vasca farían mellor fuxir dos símbolos, diría que a feira non lle achega nada. Os mozos apropiáronse do santoral que se lles impuxo, tampouco faltaban uns poucos, miles de kalimotxos, millóns de consignas, unha linguaxe alcoholizado. As novidades deste ano téñoas compradas desde hai dúas semanas e estounas lendo por orde, por curiosidade, por data de presentación ou por quen.