En Elhuyar, o obxectivo do teu departamento é xerar interese pola ciencia.

Si, temos varias áreas para iso. No ámbito da comunicación científica, por exemplo, temos varios proxectos para o público en xeral: O programa Teknopolis, o programa de radio Norteko Ferrokarrila, a revista Elhuyar… Doutra banda, contamos cun departamento de educación científica cuxo obxectivo é ofrecer ás novas posibilidades de ter unha visión real da ciencia, tanto na educación formal como na non formal. Non queremos que todos sexan científicos, pero si que non rexeiten a ciencia. Dise que os mozos actuais terán traballos que aínda non existen e que requirirán capacidades científicas.Por outra banda, todos os cidadáns e cidadás temos a responsabilidade de tomar unha serie de decisións que requiren das competencias científicas para poder tomar. Onde investir para decidir, para tomar decisións relacionadas coa saúde…

Pero o interese non é suficiente para que alguén decida que vai ser científico. Tamén hai que enfrontarse aos estereotipos.

Todos din que lles interesa a ciencia, tanto os mozos como os adultos. Pero a cuestión é a forma de preguntarlle. Si preguntamos canto tempo dedican a falar sobre o tema, a ler sobre o tema, a ver exposicións… a conclusión é diferente. Os mozos teñen unha visión estereotipada da ciencia. Por exemplo, inician estudos de informática e toman sorpresas, porque non saben o que é por si mesmos estudar informática. Canto máis preto estea o mundo das ciencias, menos estereotipos terán sobre el.

Que estereotipos son os máis comúns?

Unha cousa é que é cousa de xente moi rápida. Por tanto, aínda que a ciencia interesa, hai persoas que non senten capaces de dedicarse ás ciencias. Esta decisión tómase na adolescencia, xa que no caso das nenas a autoestima é menor, polo que se lles anima menos a traballar en matemáticas ou en enxeñaría. Deben ser informados para poder tomar estas decisións a partir de datos de base sólida. Temos que elixir: que queremos, uns poucos investigadores moi claros, ou moitos de todo?

A autoestima non será o único factor...

Non, hai máis. Por exemplo, as actividades que se realizan fóra da escola coa familia inflúen. Non hai que deixalo todo en mans da escola. A orientación tamén é importante. Hai que demostrarlles que estudar química non levarache directamente a un laboratorio, que aprender algo non limítache a unha profesión concreta. Estudar abre moitas portas, un grao non está asociado a un posto de traballo. Hai que transmitirlles que as traxectorias son máis flexibles.

O obxectivo do programa STING foi reducir as diferenzas entre mozos e mozas á hora de tomar esta decisión.

Traballamos o proxecto en oito países e démonos conta de que en ningún lugar hai xoias, metodoloxías, o problema é máis ou menos o mesmo en todas partes. Ademais, non sería bo adoptar unha metodoloxía e impola. O obxectivo dos STING é proporcionar recursos en dous bloques. Unha conciencia de xénero, outra de prácticas de aula. Na maioría dos casos, a queixa do profesorado adoita ser unha falta de tempo, polo que quixemos solucionala organizando encontros para tratar o tema. Non é fácil aceptar os propios estereotipos, nós propuxemos exercicios de naturalización que serven para aflorar eses estereotipos. Logo estúdase que facer para minimizar o seu impacto. Cando falamos de pouco tempo, instintivamente, os estereotipos teñen máis influencia; si tomámonos o tempo e reflexionamos, a influencia dos estereotipos decrece. Nós damos pequenos trucos: no traballo en equipo, quen colle a serra? Mozos. Quen se encarga da documentación, da toma de datos? As mozas. Si o profesor deuse conta diso e exponllo aos alumnos, eles enténdeno inmediatamente. Previamente hai que tomar conciencia, é dicir, porse as lentes azamboadas.

Comezastes en 2015 con STING, xa teredes algún resultado.

Si, empezamos en 2015 e terminamos en setembro deste ano. Cada institución de cada país adaptou o programa á súa maneira. Nós integrámolo nos nosos diferentes proxectos. Por exemplo, en Elhuyar Zientzia Azoka. Os alumnos traballan en equipo cun investigador e algúns dos proxectos preséntanos en Bilbao… Aí integramos o programa STING. Agora, entre outras cousas, contamos o número de mozas que veñen e así podemos intervir. Démonos conta, por exemplo, de que o mentor ten moita influencia no feito de ser unha moza.

Daredes algún seguimento ao proxecto?

Si, querémolo. Cando empezamos, fai uns tres anos, non sabiamos como ía saír, e agora temos a intención de continuar.

Elhuyar tamén ofrece outros recursos relacionados co xénero.

Si, por exemplo, utilizamos moito a sección Ekinean da revista Elhuyar: trátase de entrevistas a mulleres investigadoras. Que modelo ensinamos ás nenas? Talvez sexa máis apropiado, en lugar de falar de Marie Curie, mostrar modelos próximos, un mozo deica que está a realizar unha investigación e que tamén vai á praia.