Foi Bismarck quen no século XIX creou o modelo actual de sistema de pensións baseado na solidariedade intergeneracional. A ecuación é moi sinxela, xa que a situación económica das persoas novas con emprego é mellor que a das persoas maiores, as pensións das persoas maiores pagaranse coas súas achegas.

Á marxe da pirámide de idade ou dos efectos da esperanza de vida, que non son secundarios, hoxe en día podemos destacar neste modelo síntomas de fatiga, máis aínda cando a idade de xubilación e as diferenzas entre as xeracións en idade laboral son maiores que nunca. Os xubilados de hoxe son, en xeral, os que tiveron un maior nivel de protección e tiveron a oportunidade de cotizar durante longos anos –a xubilación non contributiva e as pensións de viuvez, por suposto, son outra cousa–. O resultado é que o importe destas xubilacións sexa elevado para moitas persoas maiores. Alén da pirámide atópase a poboación nova que sofre a precarización do traballo e que a miúdo recibe baixos salarios. A crise dos últimos anos non fixo máis que acentuar esta situación, as persoas maiores han tido un nivel de protección máis elevado e as que máis sufriron a crise foron as traballadoras ocupadas e en situación precaria.

Neste contexto, o modelo bismarcaico obtén conclusións contraditorias: mozos con baixos salarios e problemas de longa cotización son os que pagan altas xubilacións aos pensionistas de hoxe. Unha situación absolutamente paradoxal. Estamos claramente ante o efecto Mateo que se utiliza en moitas ocasións nas políticas sociais, seguindo a frase daquel apóstolo na Biblia: “Darase ao que teña e quitaráselle o pouco que teña”.

Non serei eu quen diga que hai que baixar o número de pensións, pero creo que ese exemplo debería abrir tempo de reflexión no caso dalgunhas políticas sociais. A idade actual non está sempre ligada á vulnerabilidade económica, ás veces si, pero en moitas ocasións non.

Por tanto, os descontos xerais por idade que se realizan nos transportes públicos poden non ser tan xustos. Sei que podo arriscarme a min mesmo, pero esta realidade sérvenos para outros programas… A viaxe do Imserso, por exemplo, non ten moita lóxica que unha persoa que recibe unha pensión de 1.700 euros viaxe máis barato que barato e que as familias que son traballadoras pobres non saiban que é a praia. Sei que este debate ten outros vértices e que é demasiado simple o que aquí se dixo, pero creo que é bo que o debate saia.