O 1 de outubro, Cataluña celebrará un referendo de autodeterminación. As persoas residentes contestaremos á seguinte pregunta utilizando o censo do 30 de marzo: “Queres que Cataluña sexa un Estado en forma de república?”. A alegría, os medos, as análises e as previsións que se farán ao día seguinte serán abundantes. Os partidarios, satisfeitos, porán en marcha un proceso constituínte e en poucos meses celebrarán unhas eleccións constituíntes. Os rivais, incapaces de crer o resultado, mirarán a Madrid á espera de respostas, angustiados pola nova situación.

Pero, gañará o si? Día a día, cada vez vexo máis clara a resposta. Vexo unha fotografía de Terrassa mentres escribo isto. No lugar, a Garda Civil está a rexistrar unha imprenta local en busca dos papeis que van ser utilizados para votar, mentres que varias persoas depositan flores nos coches dos gardas civís. Esta foto é o reflexo da realidade destes días: O Estado, nun intento de silenciar a expresión da palabra. Este esforzo levaralles a votar a moitos votantes incertos. Non hai máis que mirar os datos. Os votantes de JxSí, a CUP e Catalunya Si que É Pot fan o 57% do censo e entre eles a “si” gana claramente. Desde Madrid fálase moito da ilegalidade do referendo. E é certo, porque non se pode defender que as normas que se derivan dunha lei suspendida sexan legais. Pero, quen ten que centrar o debate na legalidade? Cantas veces utilizamos ao longo da historia, individual ou colectivamente, as legalidades que se aplicaron aos oprimidos para superalas? Mil veces. Por tanto, legal non, pero si lexítimo.

A partir do 1 de outubro, o Parlament e a Generalitat iniciarán un proceso constituínte e, por outra banda, é posible que no ámbito internacional actívese algunha presión cara ao Goberno español. Cunha participación elevada e un claro beneficio do si, non se pode descartar que na opinión pública europea haxa votacións favorables ao referendo ou, polo menos, que o Goberno español presione a favor da resolución negociada. Doutra banda, o discurso de negociación esténdese tamén á oposición española, o que podería situar a Mariano Rajoy nunha situación de soidade política. Nese momento, por unha banda, renovarase o debate sobre a reforma constitucional en España e, por outro, retardarase o proceso constituínte catalán rompendo a unidade política de Cataluña. Nese momento, a clave está en si os defensores da reforma constitucional van seguir co proceso constituínte, ou si van ceder aos votos que votaron desde Madrid.

Non podemos negar a envexa que me xera a situación de aquí, porque Cataluña vai ser unha República independente. Quizá non agora. Pero o proceso levado a cabo até agora deixou profundas sementes: produciuse un cambio colectivo de conciencia que non ten volta atrás na sociedade. Zorionak Catalunya. Estás a piques de conseguilo.