Dicía que en 2013 iniciara este proxecto como unha broma. Agora, con todo, sacaches un disco, e xa estás a dar concertos por segunda vez en varios países de Europa. Como viviches este catro anos?

Foi incrible, porque non esperaba que ocorrese así, pero a verdade é que todo veu dunha maneira bastante natural. Doutra banda, e a pesar de que ao principio era unha especie de chiste, ofrecín o meu primeiro concerto un mes despois de que a canción gravada en casa difundísese por internet, así que se converteu bastante rápido en algo máis que unha broma. Eu mesmo empecei a tomalo en serio hai dous anos.

Por que?

Ao principio, tamén era unha broma desde o punto de vista musical: xogaba e a ver que saía de aí. Tardei un intre en descubrir unha identidade máis forte. Conceptualmente o proxecto estaba moi definido desde o principio, pero non desde o punto de vista musical. Eu sempre toquei a guitarra: era a primeira vez que estaba a producir e cantando! Andei nunha especie de procura, e nun momento, conseguín varias cousas, algúns criterios, que a nivel persoal éranme necesarios para traballar isto como un proxecto musical: un son, unha forma de cantar…

Na súa opinión, por que este “lesbian reggaeton” logrou tal éxito?

Creo que, en parte, o reggaetón ten mérito. Este xénero considérase simplicidad e musicalmente insuficiente, pero está claro que o reggaetón ten un certo flow, o seu, e que ten forza a pesar doutros moitos factores: a xente empeza a bailar, préstalle atención…

Por outra banda, había un certo límite case moral que algunhas persoas non podían gozar deste xénero por diversas razóns. Por tanto, ao transformar eses límites e facer cousas máis potentes, a xente enganchouse.

Ano 2013, cidade de Buenos Aires. Que relación tiña a comunidade LGTB e o reggaetón?

Nos espazos LGTB normais, é dicir, menos militantes ou politizados, púñase moito reggaetón. Nestes espazos, outros discursos académicos carecían de tal forza e bailábase e gozaba máis facilmente. En espazos máis militantes, recordo que as primeiras veces que fixen concertos a xente quería bailar, pero non se daba permiso.

Cal sería a causa de semellante desprezo?

Nestes espazos de clase media, a clase media de Buenos Aires e a de Europa son similares, enténdese doutra maneira o corpo, a danza e moitas outras cousas. Na miña opinión, sobre todo, por encima de todos esoutros discursos que se poden atribuír ao reggaetón, había moita vergoña. Eu víaos alí con ganas de movelos a todos, pero non lles parecía posible, nin sequera nun millón de anos, porse de poutelas e empezar a bailar. Creo que isto ten máis que ver con outras cuestións: a moral, o que se considera axeitado, que é cool e que non…

A situación cambiou, non?

Si, de feito, o reggaetón converteuse nunha icona dese tipo dentro do feminismo a través de diferentes discursos. Entre outras cousas, o que dixo June Fernández foi moi potente. Ao principio desprezábase, pero despois de todo este movemento tomouse con entusiasmo e agora na maioría das festas feministas báilase o reggaetón. É máis, nas festas feministas radicais o reggaetón é un dos estilos musicais que máis se baila.

Tocaches algunha vez na escena habitual do reggaetón?

Nunca toquei en espazos que pertenzan ao reggaetón á intemperie. É paradoxal. A verdade é que me encantaría traballar nun sitio así, pero creo que o que eu fago seguiría levantando pos nese sitio, así que xa veremos. A escena do reggaetón, en 2013, era e segue sendo un mundo único, máis ligada á lóxica mainstream.

Gustaríame falar das cancións do disco que acaba de publicar. Entre eles está a primeira canción que gravaches na túa casa a modo de broma e que difundiches por internet: Fagamos cargo. Iso pareceume a canción máis reggaetona do disco.

Estou completamente de acordo. Con esta canción quería lembrar o reggaetón que máis me marcou na súa época, a escola dos anos 2000. En parte é unha homenaxe, e quería honrar a Daddy Yankee. Pódese dicir moitas cousas sobre o seu traballo, pero se non fose por Daddy Yankee e Gasolina, eu non estaría aquí.

Unha das cousas que se critica a este estilo é que a música é escasa. O teu disco é moi variado. Que cambiou desde que creaches aquela primeira canción?

Escoito moito reggaetón, e cando analizo as cousas que fan os produtores, vexo que están a buscar e buscando. Cando empecei, pareceume unha cousa difícil e complexa. Ademais, as posibilidades que che abre esta vía de produción dixital nunca se esgotan. Pódese investigar moito en todos os estilos musicais, pero, nese sentido, o reggaetón non é menos que o rock, senón que se trata de ver até que punto cada músico quere cultivar o seu. Eu mesmo quería investigar os sons, inventar outros ritmos... Non quería atopar unha fórmula de reggaetón e producir cancións en cadea.

Como creas as cancións?

Normalmente, empezo por unha base bastante simple, e a través dela, creo un clima, un ambiente, unhas sensacións… É moi importante buscar aquilo que eu chamo clima. Logo, a partir de aí, comecei a preguntarme de onde soaría a letra.

Este é outro dos erros que se lle atribúen ao reggaetón, a difusión de contidos sexistas. Como traballas ti mesmo as letras?

Para min, as letras das cancións son moi importantes, tanto no que a son se refire como no que a contido se refire. Dou especial importancia ao contido. No reggaetón úsase moito a rima, e eu utilízoa moito. Establece un marco que limita as palabras que podes usar entre os millóns de palabras que hai no mundo. Eses límites axúdanche a crear: empezas a pensar como mesturarás isto e isto, e aí atoparás cousas máxicas.

Nalgunhas cancións as relacións sexuais entre lesbianas aparecen de forma moi explícita. Un dos obxectivos da túa música era visibilizar ás lesbianas, e paréceme que trouxeches ese campo de sexo especialmente á primeira liña.

Precisamente, ese era un dos alicerces do proxecto. Naquela época, eu vía moi poucas cousas sobre o sexo feminino na televisión. Ademais, cada vez que se falaba do sexo feminino falábase de algo tan celestial coma se dous anxos atopáronse alí… Non tiña ningunha conexión coa carne. Logo había outro imaxinario, habitual no porno, dedicado á mirada dos homes heteroxéneos. Parecíame que nin un nin outro reflectían a realidade. Por tanto, a miña intención era mostrar o sexo entre as mulleres como tal.

E quería facer un pouco de propaganda! (Risas) Á fin e ao cabo, neste mundo, considéranche heterosexual desde que naces, e hai que vender outras sexualidades para que a xente saiba que existe e que está ben, que non é un problema e que vas gozar.

A canción Ben bow ten unha orixe bastante especial, non é así?

En case todas as cancións do reggaetón utilízase un ritmo chamado denbow. Na súa orixe era un ritmo de estilo dance, pero o seu nome e fama débense a unha canción do músico jamaicano Shabba Ranks. A cuestión é que esa canción é moi homófoba. O termo inglés bow significa dobrar e, neste caso, fai referencia ás relacións homosexuais. A canción dicía: “O home que leva a saia é bow, a muller que mira a outra muller é bow, levanta a man se non es bow”, etc. Despois, Nando Bum e O xeneral, pioneiros do reggaetón, fixeron versións en castelán. Nando Bumena era moi explícito, o dO xeneral un pouco máis vago, pero ambos contiñan a mensaxe do orixinal e conseguiron un gran éxito.

E vostede deulle unha gran volta…

Si, tratábase de facer un remake da canción, como resposta; tomeime o insulto e dixen: si, son bow, son moi bow, e estou orgulloso.

Nesa mesma canción, di vostede: “Somos moi bow, homosexuais, maricas, bolleras, bisexuais, intersex e transexuais; somos de todo menos neoliberais”.

Esta frase xurdiu nunha situación especial. Estabamos ás portas das últimas eleccións, agora temos ao ultradereitista Macri no goberno e fixemos unha gran campaña para que isto non sucedese. Organizaramos un gran evento, pero suspendeuse debido á choiva, así que nos reunimos todos os cantantes nunha praza, e participamos no free style. Eu representaba o feminismo e a diversidade, outros cantantes tiñan outras reivindicacións, pero todos estabamos de acordo: non queriamos que a dereita gañase as eleccións en Arxentina. A idea xurdiu nese contexto concreto, pero pódese trasladar a calquera situación na que a dereita estea ameazada.

Dis que somos moi variados na canción Ben bow, e esa variedade fixéchela carne no videoclip de Como me gusta a min.

Creei Como me gusta a min coa intención de celebrar o lesbianismo e a súa diversidade: estamos aquí, somos isto, e que todo o mundo sáibao. En definitiva, historicamente fíxose o contrario: silenciar ao noso colectivo.

Por outra banda, gravar o vídeo foi unha gran cousa. Hai un grupo, O Tortazo, e aí estamos todas as lesbianas de Buenos Aires e diría que tamén algunhas doutras cidades. Compartimos fotos eróticas e cousas así nese grupo, e alí mesmo dixen que queriamos gravar un videoclip e a ver si alguén quería vir. Foi estupendo, porque enseguida me dixeron que si, que non se fixo elección algunha, polo que o resultado é auténtico, reflexo da pluralidade real que hai no noso colectivo.