Orbea, flexibilidade do aceiro
- Eibar 1840. Os irmáns Juan Manuel, Mateo, Casimiro e Petra Orbea Murua crearon a fábrica de revólveres e pistolas Orbea Irmáns. En só unha década conseguiu ser a maior empresa do país dos armeiros e, antes de que terminase o século, en 1890, decidiron electrificar a fábrica. Para iso, construíron unha pequena central hidroeléctrica e demostraron que non tiñan ningún problema en adaptar e diversificar o negocio: empezaron a vender a enerxía excedentaria da central, ademais de armas curtas de lume.
En 1895 morreu o último do catro irmáns. A empresa contaba entón con 50 traballadores, mentres que en 1906 superaba os 400 (e tres centrais hidroeléctricas). Pero todas as marcas romperon coa Primeira Guerra Mundial: En 1916 só exportou 725.183 armas.
Por suposto, coa Gran Guerra terminou a ganga dos armeiros. Así, aos poucos, Orbea foi fabricando cada vez menos armas. Comezaron a introducirse no campo da máquina ferramenta, fabricando tornos, fresadoras ou taladradoras. Pero, desde o principio, Orbea dedicouse a construír tubos de aceiro, e nese camiño comezou a facer coches de nenos, cadeiras de rodas e, sobre todo, bicicletas.
Na década de 1940, a empresa contaba con 1.000 traballadores e producía 50.000 bicicletas ao ano. E non se limitaba á estrutura metálica, xa que nela fabricábanse case todos os compoñentes das bicicletas.
A nova liña introduciu unha estabilidade de vinte anos, pero na década de 1960 a motorización da sociedade fixo que a demanda descendese considerablemente. Ademais, Orbea xa realizara un esforzo de adaptación, xa que dez anos antes fabricara bicicletas de motor a través do sistema Velosolex, procedente de Francia. Pero non foi suficiente. En 1969 chegou a suspensión de pagos e a empresa pechouse. Entón, Esteban Orbea cedeu a marca a 1.500 traballadores e eles crearon a cooperativa. Especializados en bicicletas de competición, conseguiron ser novamente competitivos.
Co tempo, o aceiro das bicicletas converteríase en aluminio, carbono... E, por último, ouro. Nos Xogos Olímpicos de 2008, Samuel Sánchez na estrada e Julien Absalon na BTT lograron senllas medallas dese metal sobre bicicletas Orbea.
Na costa norte do Perú, no xacemento de Pañamarca, cultura mochica (c. 330- H. C. 800) atoparon unha sala de tronos. Esta cultura é coñecida pola súa impresionante arquitectura, o seu vasto imaxinario relixioso e os seus coloridas paredes cheas de detalles.
A sala atopada... [+]
Tijarafe (Canarias), mediados do século XIV. Cando os primeiros monxes católicos chegaron á zona da illa dA Palma, os awares, os aborígenes locais, viron que adoraban ao Sol, á Lúa e ás estrelas.
E así o confirmaron as campañas arqueolóxicas realizadas nos últimos... [+]
Non sei si coñecéronse en Lapurdi. Enrique Gómez Korta foi asasinado polo Batallón Vasco Español o 25 de xuño de 1979 en Baiona. Pakito Arriaran fuxiu a Iparralde en novembro de 1978, onde permaneceu un ano, ata que se marchou a Venezuela para evitar os atentados que... [+]
Gurutzegramen zaletuek –eta beste inork gutxik– ezagutu ohi dute Txagos uhartediaren izena. Irla haietan handiena, Diego Garcia, aipatzen bada, gehixeago izango ginateke aditzera dugunak: ospea –ez batere gozoa– lortu du bertan dagoen base militar... [+]
Segundo Hernandez preso anarkistaren senide Lander Garciak hunkituta hitz egin du, Ezkabatik ihes egindako gasteiztarraren gorpuzkinak jasotzerako orduan. Nafarroako Gobernuak egindako urratsa eskertuta, hamarkada luzetan pairatutako isiltasuna salatu du ekitaldian.
A historia axúdanos a entender o que sucedeu, pero tamén o que somos hoxe en día. Como entender o mundo actual sen coñecer a orixe dos Estados Unidos e o nacemento da Revolución francesa? Como entender a hexemonía occidental actual sen explorar as raíces do colonialismo... [+]
Hoxe en día, todas as xerarquías que se construíron no noso mundo son o resultado dun proceso de colonización mundial. Estas xerarquías globais de dominación están formadas por outras xerarquías máis específicas entrelazadas, é dicir, clásicas, étnicas, estéticas e... [+]
Maule, 1892. Oito mulleres alpargateras do val de Salazar dirixíronse ás súas casas desde a capital de Zuberoa, pero no camiño, en Larrain, foron sorprendidas pola neve e todas foron asasinadas polo frío. Do oito chegáronnos sete nomees: Felicia Juanko, Felipce Landa,... [+]
Este texto chega dous anos tarde, pero as calamidades de borrachos son así. Unha sorpresa sorprendente sucedeu en San Fermín Txikito: Coñecín a Maite Ciganda Azcarate, restauradora de arte e amiga dun amigo. Aquela noite contoume que estivera arranxando dúas figuras que se... [+]