A decadencia de Occidente ten moitas caras. Un deles é o lamentable espectáculo que a esquerda hexemónica ha dado nas últimas décadas, converténdose no escudeiro progrí do imperialismo e o neoliberalismo. Con todo, a aparición dunha nova esquerda diferente ás cinzas da crise provocou ilusión nalgúns recunchos. Despois chegaron as frustracións. Esta nova esquerda conseguiu un goberno en Grecia, pero, en lugar de cambiar as cousas, seguiu profundando no camiño da austeridade económica. Por iso, a curto e medio prazo é difícil imaxinar o éxito da esquerda transformadora no Primeiro Mundo decadente.

A preocupación da imposibilidade da esquerda non está só a nivel político, as raíces do problema son máis profundas. As sociedades occidentais son moi conservadoras. A miúdo ouvimos que son acomodados, pero non, non hai que confundir o confort económico co alto nivel de consumo. Cada vez son máis as persoas que teñen dificultades económicas ou as longas xornadas que dan non se poden definir como parte dunha vida cómoda. Con todo, a xente vive abrazada ao consumismo, a poboación está envellecida e, en xeral, a maioría vive algo parecido á síndrome de Estocolmo, polo que teme un cambio real.

O cambio real supón dor. É unha dor puntual, aínda que pode ser mellor para o futuro, pero non hai cambio sen dor dunha ou outra forma. Con todo, o cambio sen dor é o que vende hoxe a esquerda moderada ou transformadora occidental. Mostrouse convencido de que votará, gañará as eleccións, matizará as políticas económicas actuais e todo volverá á normalidade. O partido grego Syriza quixo facer o mesmo, priorizando as políticas sociais, antepondo o interese xeral a calquera outro interese, pero sen alterar o sistema económico. Pero se a poboación non está disposta a sufrir a dor, iso foi unha ilusión, por exemplo, deixar o euro ou facer un intento real de abandonalo, a negociar de verdade para derrotar á Unión Europea e a Alemaña. A curto prazo, isto produciría unha gran dor, pero a longo prazo sería beneficioso para a economía e o pobo gregos. Syriza dixo que iso non é o que queren os gregos e que por tanto está a facer recortes e aplicar as políticas neoliberais máis brutais a cambio de quedar no euro.

En Euskadi tamén vimos e vémolo todos os días. Sorrir, cores por aquí e por alá, confetis e bo ambiente, con estes, pero sobre todo co voto, quérese convencer á cidadanía de que se van a conseguir os obxectivos. En Cataluña viven unha síndrome similar, o proceso secesorio mostrou grandes capacidades organizativas, creativas e de destreza, pero ten dúas carencias e un gran problema: por unha banda, a falta de liderado e dunha maioría clara tras as últimas eleccións; por outro, o binomio "mina de cambio" non se traballou.

Os cataláns téñeno todo preparado para o día seguinte da proclamación da independencia, pero o que non teñen é a psicoloxía maioritaria da cidadanía. Algúns sectores, especialmente entre os empresarios, xa apareceron dicindo que non están dispostos a sufrir a dor, mentres que outros non poden imaxinar a dor que un proceso deste tipo pode producir a curto prazo.

Calquera proceso unilateral de independencia creou dor a curto prazo, xa que a cidadanía sufriu incomodidades se se quere expresar dunha maneira máis amena. A economía enférmase, o sistema financeiro se distorsiona e deteriórase sen recoñecemento internacional, os salarios compórtanse da mesma maneira, mentres os prezos dos produtos crecen, etc. Estarán os cataláns independentistas dispostos a sufrir situacións parecidas? O incumprimento das datas anunciadas até agora e o atraso no proceso deixa clara a vontade de evitar a dor, vencerá o medo?