Perdidos nun océano menos tranquilo
- A Coruña, 24 de xullo de 1525. A expedición, composta por sete embarcacións, partiu co obxectivo das illas Molucas. Carabelas de Santa María da Vitoria, Sancti Spiritus, A Anunciada, San Gabriel, Santa María do Parral, San Lesmes e Santiago, catro delas feitas en Bizkaia.
As Molucas tamén se chamaban Illas das Especies, e ese era o obxectivo da expedición. Carlos V.ak necesitaba diñeiro para pagar as guerras que se desataron por todas partes, Juan Sebastián Elkano, de Getaria, acababa de demostrar que podía viaxar ao Pacífico polo Sur de América, polo que o rei se apresurou a concederlle unha aventura que lle proporcionaría importantes ingresos económicos. García Jofre de Loaisa (1490-1526) era o xefe da expedición e o propio Elcano era o seu segundo xefe. Non era o único vasco, o seu tres irmáns fóronse con Elkano e moitos máis: Gebara, Areizaga, Urdaneta, Uriarte, Gorostiaga...
Dous do sete barcos afundíronse rapidamente e un terceiro mutouse e volveu á Península Ibérica. Chegaron, pois, catro carabelas ao Pacífico. Santa María da Vitoria chegaría soa a Molucas. Pouco despois de atravesar o estreito de Magallanes, outra tormenta dispersou as embarcacións e San Lesmes, formado principalmente por vascos, perdeuse para sempre. Con todo, o historiador australiano Robert Langdon escribiu en The Lost Caravel que o barco non se afundiu e que os mariñeiros deixaron vestixios en Polinesia e Nova Zelandia. No século XVII, tanto o getariarra Domingo Bonaetxea como o capitán Cook atoparon estes indicios: características occidentais nalgunhas das súas caras, forma de despedirse, métodos de orientación marítima... E Bonaetxea tamén vira unha cruz.
Un ano despois da saída da expedición, Loaisa morreu o 30 de xullo de 1526, e unha semana despois, o propio Elcano. Toribio Alonso de Salazar, tesoureiro das Encartaciones, sucedeulles e o 5 de setembro chegou ás Illas dos Ladróns, as actuais Marianas. Alí, por casualidade, atopouse cun compañeiro da expedición de Magallanes. Gonzalo de Vigo era galego, estaba espido, “o pelo chegáballe até as nádegas” e aprendera o idioma dos nativos.
Once anos despois da saída da expedición, o primeiro mariñeiro regresou á Península Ibérica: Andrés Urdaneta era de Ordizia.
Desde a Montaña de Navarra, miles de persoas tomaron rumbo a América no século XIX para sobrevivir no pastoreo ou noutros quefaceres. A historiadora Raquel Idoate recupera na súa tese a historia duns 4.000 deles: como se fixo a viaxe, en que se investiron, papeis sobre a... [+]
Estamos no territorio máis industrializado do País Vasco, a Marxe Esquerda do Ibaizabal, ou a Ría de Bilbao, si quérese. Aquí as chemineas ordenárano unha vez. Pero para alimentalos non só utilizouse o carbón, senón tamén a suor de miles de traballadores, e máis... [+]
A épica constrúese sobre as vidas de moitos homes e coñecer iso fai máis madura á sociedade”. A escritora Bibiana Candia ten razón. En Azucre (Pebidas de Cabaza, 2021) cóntanos a traxedia dos migrantes esclavizados galegos do século XIX, pero esa historia sería a... [+]
A pesar da pel negra e o cabelo rizado, seguían sendo homes invencibles, coa intelixencia e o resentimento dos seres humanos”. Así escribiu sobre os escravos CRL James no libro Jakobino Beltzak, que narra con mestría a revolución de Haití. Tantas brutalidades, torturas e... [+]
Si consegues escapar da multitude de turistas e mirar desde a varanda da Cuncha até o peirao donostiarra, quizá a imaxinación acompáñeche na época na que foi unha intensa cidade comercial mariña, na que a banda sonora das gaivotas acompañarache. Talvez mergullar nunha... [+]
Killingworth (Connecticut, EEUU), 1701. Fundaron o centro de estudos superior Collegiate School. En 1716 a nova escola foi trasladada a Nova Haven e dous anos despois, en 1718, recibe o nome de Yale, unha das universidades máis prestixiosas de Estados Unidos e do mundo.
O home... [+]
Julian de Zulueta esklabista arabarraren inguruko erakusketa ikusgai dago LABE espazioan.
