Unha anécdota apócrifa di, e Kristin Ross recolle en Communal Luxury que no día setenta e tres da Revolución rusa, cando a Comuna de París excedeu a fronteira dos 72 días, Lenin bailou sobre a neve fronte ao Palacio de Inverno. A historiografía soviética explota perfectamente a idea que ilustra esta figura apócrifa: Que o retrete foi unha revolta errada, cuxos erros imperdoables corrixiron os triunfos da revolución bolxevique. Con todo, non é necesario recorrer aos volumes da Gran Enciclopedia Soviética para ilustrar esa lóxica, segundo a cal as loitas do pasado valóranse medindo os seus éxitos e fracasos, xa que podemos atopala en múltiples expresións do “pensamento crítico” contemporáneo: Dos innumerables esforzos para extraer as “leccións do baño” (por que os comuneiros non asaltaron o banco francés) Por que non preparáronse para o ataque das tropas de Versalles, que lles ían a atacar inmediatamente? ), Até os traballos do historiador Arthur Marwick, que insistiu en diferenciar entre as prácticas políticas de 1968 que foron “insignificantes” e “frutíferas”; ou por citar un exemplo máis próximo, o axuste de contas que co M15 están a facerse cada vez máis frecuentes, que renegan de forma retrospectiva do movemento das prazas para que as súas inxenuas e rotundas soñaciones non enteen o camiño do triunfo final.

É difícil resumir a obra de Ross nunha soa idea, pero gran parte das súas obras poden ser tomadas como oposición activa a esta forma de entender o pensamento crítico, un intento de desmarcar da tradición dos narradores omniscientes que diseccionan os erros do pasado para así definir as liñas de acción futuras. O papel que nos propón nos traballos sobre a Comuna de París ou maio do 68 non é tan heroico, pero precisamente por iso, nos empodera moito máis: consiste en reconstruír a “existencia operativa” das loitas pasadas, utilizando as palabras de Marx. Ross ensaia numerosas estratexias para reencontrarse coa intensa experiencia da loita e non parte dos resultados predefinidos para recolocar calquera movemento de resistencia nunha lóxica melancólica (cando se fai, intencionadamente ou non, termínase representando a historia como un percorrido cheo de rúas cegas, onde non hai alternativas no desenvolvemento dos acontecementos). Nos seus libros atopamos as palabras e accións dos protagonistas da loita, as oportunidades de transformación social que imaxinaron, as redes de intercambio e pensamento que xera calquera movemento cando se desenvolve. Como lembra no preámbulo de Communal Luxury, non se trata de que o pasado nos dea leccións. Trátase de crear as condicións para as oportunidades que fagan visible e comprensible os “pactos secretos entre xeracións” aos que se refería Walter Benjamin. Un esforzo, en definitiva, para crear unha memoria materialista, para que as loitas do pasado teñan a posibilidade de seguir participando no traballo de cuestionar o presente.

* Kristin Ross é profesor de literatura comparada na Universidade de Nova York. Estes son os libros que escribiu: The Emergence of Social Space: Rimbaud and the Paris Commune (Verso, 2008) de Fast Cars, Clean Bodies: Decolonization and the Reordering of French Culture (MIT Press, 2006), May '68 and Its Afterlives (University of Chicago Press, 2002) e Communal Luxury: The Political Imaginary of the Paris Commune (Verso, 2015). Edita xunto a Andrew Ross o libro Anti-americanism (NYU Press, 2004) e participou en varias obras colectivas, entre elas Democracy in What State? (Columbia University Press, 2011) Non hai ningún libro de Ross en eúscaro, pero o lector que non se desenvolva en inglés atopará numerosas traducións en francés e en castelán.