Con motivo do 60 aniversario do Tratado de Roma, a Comisión Europea presentou un libro branco sobre o futuro de Europa, co obxectivo de abrir un debate sobre posibles escenarios para 2025.

A retórica autocomplaciente do libro branco ante a situación crítica da Unión Europea (UE) non dá a mínima oportunidade á hora de diagnosticar os erros e as decisións erróneas que se produciron no camiño percorrido até agora e de debater os mecanismos para superalos. Segundo o texto, “é o momento de reflexionar con orgullo sobre os nosos logros”. É certo que a UE rebaixou os conflitos históricos internos até a primeira metade do século XX e que isto hai que valoralo. Pero, para conseguilo, non era necesario priorizar unha construción institucional de baixa calidade ou que os criterios liberais do pacto de Maastricht canalícense sen contrapeso social para dar paso ao euro. Os parados e mozos precarizados afectados pola política de austeridade, os cidadáns gregos que seguen endebedados sen sacarse a cabeza dun memorándum a outro, os afectados pola perda de calidade dos servizos sociais, os cidadáns do sur de Europa que sufriron un descenso xeneralizado dos salarios ou a quinta parte da poboación alemá que está por baixo do limiar da pobreza, etc., non son precisamente os resultados que se poden presentar como logros.

Na introdución do libro branco sinálase que “a nosa economía está a superar a crise financeira mundial”. O diagnóstico é desastroso e, desde este punto de partida, é difícil dar un debate axeitado sobre os escenarios futuros. De feito, o crecemento económico débil e moi disparo non é garantía da saída da crise. Pola contra, as bases da explosión financeira de 2008 mantéñense e as políticas da UE non lograron superar as mesmas. Por outra banda, segundo o libro branco, a UE avanzou no seu nivel de integración, na súa cohesión e no seu benestar. Non hai nin unha soa mención ao incremento das disparidades sociais e produtivas. Ademais, a razón principal de que estas diferenzas aumenten son, sobre todo, as políticas de austeridade e as políticas fiscais regresivas que a UE puxo en marcha desde o inicio da crise, como mostra o último informe de Oxfam sobre a maioría de Europa, non para as elites.

Xunto a outras tantas citas preocupantes, o libro branco recoñece que non se explican ben as bonificacións á pertenza á UE pola complexidade da súa arquitectura institucional. Acéptase a eurocracia pecha de Bruxelas e a distancia entre a xente, pero non se trata dun problema de comunicación, senón do propio deseño institucional da UE, dependente das grandes corporacións. De feito, os lobbies destas grandes empresas teñen a capacidade de condicionar a axenda da asociación. O nivel de soberanía que se lle deu con esta construción da Unión Europea supón a perda de democracia, como demostran os acordos como o CETA ou o TTIP, que son verdadeiras constitucións postas a disposición do poder corporativo.

Nas conclusións do libro publícanse cinco escenarios de futuro. Ante o reto que representa a crise, as liñas do cinco escenarios cumpren coa mesma expresión. Desta maneira, dáse por bo o fracaso do proxecto europeo e priorízase a solución estéril a curto prazo no escenario final Elkarrekin facer máis no escenario máis optimista. Tras a lema de máis Europa non hai o menor indicio de que se abandonen as políticas de austeridade, nin de que se democraticen as institucións ou se faga necesario a igualdade social.