A república das letras vascas (Bernardo Atxaga dixit) conta con 1.700 habitantes, e a noticia é a W. H. Emitiuse por texto de Auden aquel poema no que o reloxo se detén e pide que se desconecte o teléfono, e que lle dean un óso zumento para que non ladren; e que o piano o silencien e saquen o cadaleito con tamborileo silencioso; e que os avións escriban en queixa a seguinte mensaxe no ceo: morreu.

O propio Hasier Etxeberria informou sobre o cancro que padecía en ZuZeu e continuou informando sobre o que lle ocorría a partir de entón. Unha mensaxe publicada en Twitter o 3 de marzo describe o tamaño da loita contra o mal: “Gustoume romper un novo lapis pola metade, crac, pero non podo: non teño forza. Mañá talvez”. E a mensaxe do día seguinte, unha pequena esperanza, xunto á fotografía dun lapis roto, cinco palabras: “Hoxe si, fixo crac”.

Loitando até o final, foi co 29 de marzo en todas as súas dimensións: xornalista e escritor, por suposto, pero tamén promotor –lembrade que na época da tregua de 2006 era portavoz da iniciativa Milakabilaka; ou cando o Guggenheim estaba a piques de abrirse no grupo Kultur-Tribuaren Berbak–; un gran empeño na divulgación da arte e a gastronomía en eúscaro; e un gran afeccionado á vida, segundo lembrou Mikel Maioz en Euskadi Euskadi Irratia: “Para os amigos non hai nada mellor que iso, cando tes a unha persoa que quere moito a vida faiche partícipes de ela”.

Falouse moito de Hasier Etxeberria, da súa traxectoria, do seu lugar na cultura vasca, das conversacións que mantivemos con el nunha ou outra salsa. E diríase moito, porque non deixaba indiferente a ninguén, non podía: tiña opinións, non tergiversaba. Non lle gustaba ese libro? Diríallo directamente ao escritor. Pola contra, gustáballe moito que se encargase da correcta lectura da novela.

Cinco escritores, que axudaron a acoutar aos escritores canónicos da nosa literatura, sabendo que os canons sempre son capaces de dicir algo, pero que alguén ten que pór o punto no debate. A pesar de ser publicada fai 15 anos, segue sendo un traballo de referencia. Non é casualidade.

Nin cantos seres humanos sentiron a súa perda ao morrer. “Era un dos nosos”, di o narrador en Lord Jim de Joseph Conrad. Un de nós era Hasier, e non pouco importante.