Traducido automaticamente do vasco, a tradución pode conter erros. Máis información aquí. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

Nestes centros avalían sen inimigos

  • Cada vez son máis os centros educativos que abandonan o esquema tradicional de exames e notas e traballan unha avaliación educativa que ten en conta o desenvolvemento integral do alumnado. Pedimos a catro deles que nos conten a súa experiencia: Colexio Público Traballador, Ikastola San Bizente, Escola Pequena de Arrankudiaga e Escola Libre Geroa.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

No persoal, “os negocios”

O centro público de Hernani conta con 727 alumnos de Educación Infantil e Primaria, que en breve cumprirá 50 anos e desde a súa creación basearon a súa avaliación no proceso de desenvolvemento do alumno. “Tomar o desenvolvemento no seu globalidad esixe ter en conta non só os contidos senón tamén a actitude, as relacións, a creatividade, a capacidade de enfrontarse ás dificultades…”, explícannos a directora Ixabel Arin e a xefa de estudos Ana Quevedo. A avaliación non é unha medición puntual, senón unha medición continua, senón que o proceso de cada un vai no seu día a día, tendo en conta que o punto de partida de cada alumno e alumna é diferente ás situacións: como está o alumno e alumna en grupo e de forma individual? Que material utilizou e que propostas fixo? Tentouno? Cales son os seus hábitos de traballo e os seus intereses? Como se relaciona con adultos e iguais? Que responsabilidades? Até que punto?... A través da observación o profesor vai enchendo ítems e tomando notas, e a continuación reunirase o equipo de profesores para recoller a visión de todos.

Traballan por unidades ou por temas a partir de tres preguntas: Que sabemos (antes)? Que queremos saber? Que conseguimos (despois de traballar o tema)? Realizan “Negocios de traballo” ao principio de cada tema: que van traballar e con que obxectivos, para que o alumno saiba o que hai que conseguir ao final. Ao final sempre hai unha produción: pode ser explicar aos demais o que se traballou, aos pais, ou un traballo escrito… e “a clave é que esta última produción non a viven os alumnos como control, senón como forma de acabar con todo o traballado”. Esta produción ten unha segunda parte importante: nada é perfecto, e xunto co mozo o profesor traballará sobre como mellorar e completar o que fixo. “A idea é que o alumno teña unha sensación de logro e que cada un avance ao seu nivel. Algúns alumnos e alumnas que non poden traballar como os demais, e iso tamén é un proceso que hai que traballar, porque necesitan a nosa axuda, pero a axuda sempre é para sentirse ben e ser un éxito ante os demais. Todos teñen que chegar ao final: todos farán a receita, o conto ou o que sexa, cada un segundo o seu proceso”. Pon o acento nas habilidades do alumno, porque é máis motivador, e nas áreas nas que existen dificultades, en lugar de expolas como dificultades, ven xuntos como avanzar. “De todos os xeitos, tamén hai que traballar a frustración: non somos bos en todo e temos que darnos conta para traballar eses baleiros”.

I. Arin e A. Quevedo, Empregado: "A clave está en que esta última produción non se converteu nun control dos alumnos. A idea é que o alumno teña unha sensación de logro e que cada un avance ao seu nivel"

A todo iso súmanse a autoevaluación e a coevaluación (o alumno avalía o seguinte) e “os profesores tamén nos avaliamos”. Os alumnos e as familias non reciben notas, senón unha avaliación global que inclúe, ademais dos contidos, os numerosos ámbitos mencionados ao principio. A valoración completarase engadindo a opinión da familia e dependendo das necesidades do alumno/a, poranse en contacto coa autonomía, as matemáticas...

Preguntados por avaliacións externas, dixéronnos que lles quitan os temores que poidan ter os alumnos, “pero non lles damos importancia e temos claro que non van condicionar a nosa actividade, xa que estes exames non responden á dinámica cotiá”.

San Vicente, variables 1, 2 e 3

Na ikastola San Bizente de Oyón, hai cinco anos comezaron a aplicar a avaliación formativa en Primaria, segundo explicounos a directora Gema Berzal: “Detectamos dúas deficiencias principais: por unha banda, o alumnado non entendía moi ben o que tiñan que facer cos exercicios e para que, e o novo modelo axudounos a mellorar a comunicación, a establecer criterios, para que o alumnado saiba en cada momento que están a facer e en que momento están. Doutra banda, faltábanos unha liña estratéxica de educación e agora temos claro que e para que estamos a facer”. Cada mes o profesorado deseña a dinámica cooperativa, o proxecto ou a acción que se vai a levar a cabo nese mes, e seguindo un protocolo observarán a actividade, o propio profesor, o grupo e os alumnos. No día a día, todo é unha proba, xa sexa de forma oral, escrita ou non, porque as probas non están relacionadas cos prazos trimestrais artificiais ou as necesidades da nota, senón co que o ritmo esixe: “Imos recibindo evidencias de onde estaba o alumno, que camiño segue e onde está agora. A clave é facer preguntas eficaces: Está vostede de acordo co que di? Que novas propostas faríaslle? Para que che serve o que estás a facer? Como sabes que estás a facer ben?... E si atáscase nas respostas, axudarémoslle a desatascar o nó: Deu vostede este paso e leste? Desta maneira, o alumno interioriza a metacognición, toma conciencia do seu proceso de aprendizaxe e do seu coñecemento, sabe onde mirar cada momento”. A última pregunta do protocolo tamén quere servir de axuda para aprender: Si tivese que volver facelo, que cambiaría?

O doutor G. Berzal, San Vicente: "O alumno interioriza a metacognición, é dicir, toma conciencia do seu proceso de aprendizaxe e do seu coñecemento, sabe onde mirar en todo momento"

En San Vicente hai dous alicerces fundamentais: a autonomía e a opinión crítica. En xeral, avalían capacidades, pero como garantir que tamén han interiorizado contidos conceptuais? “A medida que traballemos: por exemplo, si falamos de tipos de enerxía, sacaremos o ‘cartón de saída’ e preguntaremos primeiro que é a enerxía, explicaremos e aseguraremos que todos a entenderon, porque sen fixar ben a base ou o concepto non poderemos avanzar. Dalgunha maneira, trátase dunha avaliación permanente, realizada ao instante; non se fai máis tarde unha proba extraordinaria para preguntar sobre este contido”.

As notas foron desvalorizadas, polo que os alumnos non se centran niso, pero teñen tres variables:
- 1, á vista das evidencias, non conseguiu o obxectivo e vaise a fixar a dirección.
- 2, conseguiuno.
- 3, conseguiuno moi ben.

“Non é o resultado final, é o proceso: Temos que ir do 1 ao 2, do 2 ao 3, e imos pór un reto adicional ao 3, porque o número non é un obxectivo, senón unha ferramenta para seguir adiante”.

Traballador de Hernani (esquerda) e San Vicente de Oyón. Unha boa avaliación tamén debe servir para romper etiquetas.

En Arrankudiaga, conciencia do noso propio desenvolvemento

Na pequena escola de Arrankudiaga traballan 114 alumnos de entre 2 e 12 anos e, seguindo a filosofía destas escolas, en todos os grupos hai nenos de idades diferentes. Desde fai dez ou quince anos traballan por proxectos, sen libros de texto e tendo como base a atención á diversidade. Reflexo desta metodoloxía é tamén a avaliación: “É un recurso que nos mostra que planificación imos facer co alumno e en que podemos axudar: esta información indícanos en que momento do coñecemento está o neno, que intereses ten, cales son as estratexias que utiliza, que sabe sobre o tema, como xestiona as situacións que ten ante si…”, di a directora Nekane Otsoa. Ademais de observar o ámbito académico e as competencias, “queremos saber si o alumno ou alumna está a gusto e para iso necesitamos coñecer o contexto. É imprescindible, por exemplo, avaliar a actitude e a situación que anima o alumno/a, que condicionará moito o seu proceso de aprendizaxe”.

N. Lobo, Arrankudiaga: "Si fas aos pais unha narración da traxectoria que tivo o alumno, poden interpretala mal si non reflicte onde está cos obxectivos xerais"

Non hai estudos, os alumnos fan producións e o profesor vai rexistrando o percorrido. Si viu un cambio, quedará escrito, o contexto no que se produciu, as razóns que poden existir para iso, “e pode ser que teña unha mañá boa/mala antes de vir á escola”. Para completar o enfoque, o equipo de educadores e educadoras da aula reúnese semanalmente. Con todo iso, o/o profesor/a emitirá un informe trimestral no que detallará o itinerario do/o alumno/a. “E ao final do informe tamén pomos a nota: antes non o faciamos, pero démonos conta de que nalgunhas casas producíanse malentendidos. Si só fas unha narración da traxectoria e dos progresos realizados polo alumno, poden interpretala mal, quizais porque o alumno está ben tomando o seu propio percorrido como referente, pero iso non ten por que reflectir onde está cos obxectivos xerais”. En calquera caso, Otsoa deixou claro que eles dan a forza á propia traxectoria do alumno e alumna. “A miúdo ensinamos aos nenos e nenas a información que imos recibindo, porque a recollemos desde pequenos para que se decaten da súa evolución, porque moitas veces non somos capaces de ver o percorrido cando estamos tan metidos no proceso, parece que sempre fomos e seremos moi bos ou moi torpes, e serve para romper etiquetas: ‘Mira o que conseguiches’, ou cres que podes mellorar?’, preguntarémoslle.

A avaliación recíproca do alumnado tamén é beneficiosa: “Supoñamos que máis dun compañeiro ou compañeira dixéronche en varias ocasións que non poden ler o teu escrito porque non entenden a letra; é máis efectivo que dicir que o profesor ou a profesora que tes que mellorar a letra, porque si queres que os teus compañeiros e compañeiras lean os teus textos sentirás a necesidade de traballar a escritura, verás o sentido de participar con ese obxectivo nos Talleres de Mellora. Nestes talleres o alumno inscríbese na actividade que desexe, en función das dificultades que observe”.

Escola pequena de Arrankudiaga (esquerda) e Geroa de Trokoniz. Tamén é parte da observación a valoración da actitude, da práctica e da clase do profesor.

No futuro, o respecto como base

A escola libre Geroa de Trokoniz conta con máis de 100 alumnos e alumnas de entre 2 e 16 anos desde Educación Infantil até finalizar Secundaria, tomando como punto de partida a pedagoxía Waldorf. “O primeiro paso para avaliar é coñecer ben ao neno, saber onde está e que necesita en cada momento e etapa, para que poida manter o seu entusiasmo e a súa paixón pola aprendizaxe, tanto na escola como fóra de ela”, cóntanos a profesora Ainitze Balenziaga. Para coñecer ao neno, a gran vantaxe é que traballan co mesmo profesor desde os 6 até os 12 anos.

“Cando chegan á escola dámoslles a man e aí xa hai que ler, para saber en que estado de ánimo veu: se me apertou fortemente a man, ou ao saúdo que se escapou, se me mirou… Comezarei a clase e mirarei o corpo, e lanzarei a pregunta sobre o que traballei na clase anterior; vou vendo en función de quen levantaron a man a paixón por contestar, quen non ten ganas de falar ou quen non o traballou, como o conseguiu… O que traballamos volverémolo a traer á clase a través da participación de todos e cando conseguimos interiorizarlo, é o propio alumno o que vai creando e completando o caderno: aí tamén hai que mirar, se está ilusionado, traballando…”. Tamén é parte da observación a valoración da actitude, da práctica e da clase do profesor.

A.Balenziaga, Geroa: "O que se lle vai a dicir ao alumno ten peso; se se lle dá mal, pódense crear medos, límites que se pon a un mesmo. A mensaxe debe servir para avanzar; se se inventa, o alumno seguirá o reto"

Teñen como obxectivo a avaliación individual, continua, estable e respectuosa. “Non hai notas nin análises, porque non se trata dunha avaliación cuantitativa, senón cualitativa. No informe que facemos a final de ano escribiremos como estaba ao principio, que virtudes desenvolveu e cales foron os seus obstáculos e retos, que nos animamos a traballar… Sobre a realidade, pero cunha perspectiva positiva, porque sempre temos que dar unha porta para seguir adiante”. E as dificultades? “Se o neno ten problemas nas matemáticas non podemos quedarnos aí, hai que destacar as súas calidades e as súas luces noutros ámbitos. Ao mesmo tempo, podemos expresar os esforzos que podemos facer nas matemáticas, pero con moita responsabilidade e respecto, porque somos un referente importante para el e porque o que dicimos ten peso; se o facemos mal, podemos xerar medos, límites que nos imporán a nós mesmos, segundo os xuízos recibidos. A mensaxe debe servir para avanzar, e si acértase, sen etiquetar a ninguén, o alumno recibirao ben, quererá manter o reto. Ademais, se ten dificultades, pode chegar con ferramentas, ou até un punto determinado, e moi ben, si é iso o que pode achegar. Sabendo cal é o punto de partida, o proceso e até onde pode chegar cada un cos seus retos!”.

Tamén falamos de relativizar a avaliación. En definitiva, aos alumnos estánselles avaliando determinadas capacidades, non o seu valor como persoas, e cada un estará en disposición de pór forzas. “A nosa misión é acompañarlle neste proceso de desenvolvemento, facer de ponte, e se a nosa mirada e instrucións sonlle útiles, marabillosas”.

“Desde o momento en que cualificamos, a avaliación que imos realizar é mínima”

A LAB gustaríalle que os axentes educativos acordasen un decálogo de criterios para un novo modelo de avaliación e para iso xa se empezou a traballar. Volvendo ao modelo actual, organizou unhas xornadas de avaliación educativa e eliximos catro claves de todo o debatido na mesa redonda. Interviñeron Ane Ablanedo (UPPA, UEU), Alexander Barandiaran (HUHEZI) e Lore Erriondo (UPV).

Dereita e esquerda: Alexander Barandiaran, Lore Erriondo e Ane Ablanedo.

Condicionado pola cualificación

“Parécenos que a avaliación é algo natural e que como máximo podemos pensar en como e en que avaliala –di Ane Ablanedo–, e o neno ou a nena interioriza que debe ser cualificada. Non fai falta dicir que implicacións ten socialmente, tendo en conta que cualificar é clasificar aos alumnos. Creo que ese é o principal erro, que non se fai a avaliación, senón a cualificación, e que isto condiciona a avaliación completa. Porque, desde o momento en que vostede cualifica, o mínimo é que avaliación vai facer despois, porque ten que dicir si vai pasar o curso e pór a nota, e sen cuestionalo, é inútil. Todo é avaliable? Si, pero non se pode cualificar todo. Ás veces obsesionámonos en si a avaliación obxectiva é posible, sen darnos conta de que buscamos a obxectividade: se temos que cualificar, que sexa o máis obxectiva posible. Cando non a cualificamos, a observación non é obxectiva, como será obxectiva! Eu vou observar unha situación do que son e do que son consciente”.

Avaliacións externas e reivindicación da trampa

Lore Erriondo teno claro: “Para cando se crearon estudos como o PISA, hai que situalos. Non podemos telos en conta no centro como ferramenta para a nosa avaliación interna”. Tampouco o fai Alexander Barandiaran, “pero cando a avaliación externa é para o contraste, paréceme necesario. Cando estás dentro, non ves moitas cousas, e é interesante a mirada de alguén que está fóra do sistema para o contraste”. Ablanedo subliñou que o modelo educativo dos países que obteñen bos resultados en PISA ten máis peso do que aquí consideramos alternativo: “É dicir, cando se ofrece unha educación de calidade, sexa regrada ou non, os nenos non aprenden menos que os demais”. Ablanedo tamén avogou por meter a cuña e atopar físgoas para evitar na medida do posible o que o estado nos ofrece: “Polo ben do neno e do alumno, debemos facer fronte ao sistema”. Barandiaran, da mesma opinión, anima aos educadores a facer trampas: “Hai que introducir contradicións no sistema e si o sistema obríganos a cualificalo, podemos pór unha boa cualificación a todos e logo facer o que queiramos. E que é o que queremos? O que todo o mundo quere: ser feliz. Sexamos felices nas escolas, porque no grupo que está satisfeito darase desenvolvemento”.

Até que punto é boa a participación do neno?

Ablanedo defendeu a participación dos alumnos, pero insistiu no risco de que os nenos se avalíen de acordo aos parámetros que o profesor pon: “Estou de acordo coas asembleas entre profesores e alumnos para que debatan sobre a vida ou o apreso no centro, pero no que respecta á avaliación, ultimamente hai unha tendencia a facer participar ao neno e á nena no seu proceso, e en teoría está ben, se o neno e a nena entende de onde se fai esa avaliación, porque el sabe o que fai ben e o que mal, pero non vive dunha maneira equivocada, ata que se lle di que debe mellorar iso que está mal para o adulto. Acordar a avaliación co alumno corre o risco de que o alumno se converta na súa propia policía; se o profesor ten que cualificalo, que o profesor lle poña un 5, que o alumno non se poña ese 5 a si mesmo”. En opinión de Olite, con frecuencia sobreprotegemos e subestimamos a nenos e novos, que son capaces de avaliar a súa traxectoria. BARANDIARAN engadiu que cando damos a palabra ao alumno para avalialo “non sei si dicímoslle que avalíe tamén a actitude do profesor con el, se os seus desexos e ritmos foron respectados, se serviu para algo… Se non, imos ao de sempre, a repetir o de sempre doutra maneira, pondo o foco só nos alumnos e non na contorna”.

Co obxectivo de completar a telaraña

OLITE anima aos educadores a formar redes entre os centros escolares: “Deberiamos crear Amarauna, compartir as experiencias e ferramentas duns e outros, coñecer o que fai o outro, acordar, definir, mostrar e ver o que lle serve a cada un… fáltanos unha análise sobre os sistemas de avaliación que se utilizan nos centros educativos de Euskal Herria, e paréceme moi importante, para estimular e interactuar, para organizar a nosa propia educación, e tamén para ser conscientes de todo o que estamos a facer”.


Interésache pola canle: Hezkuntza
Redes sociais
Fonte de información e problemas da mocidade
A partir dos datos que publicou o Observatorio Audiovisual Ikusiker, expertos na materia fálannos dos valores e a visión do mundo que reciben os mozos dos dispositivos e plataformas dixitais.

Uxue Juarez. Palabras mistos
"Os poemas son esas ondas que se producen cando lanzas unha pedra á auga"
Fai case 10 anos que tiven como titora no Bacharelato, reuninme con Uxue Juarez na caseta Toureau (Alkiza) do museo Ur Mara, rodeada de haxas e esculturas de Koldobika Jauregi. Uxue segue sendo a autoridade para min, pero noutro sentido agora. Leva un amplo sorriso na cara e na... [+]

Maite Eizmendi
"Podemos seguir gritando en clase: -Cala! Escucha! Sentar! ', ou traballar as solucións, facer pequenas sesións de ioga cos alumnos'
Maite Eizmendi traballa na formación de ioga básica para que o profesorado a aplique na aula co alumnado. Que os alumnos e profesores chegaron "durmidos" á escola? Non poden concentrarse despois da hora de recreo? Ten as presións académicas afogadas? Para activar, relaxar e... [+]

2024-10-31 | Leire Ibar
De xoves a domingo celébrase en Alsasua o Gazte Topagune Socialista
No "camiño cara á consolidación da alternativa socialista", GKS e IA coincidiron na necesidade de organizar espazos de debate, reflexión e reivindicación, e organizaron o Gazte Topagune Socialista. Será en Altsasu, desde o xoves até o domingo.

2024-10-31 | Jon Torner Zabala
"A escola non pode dar as costas ao tema da morte"
A semana pasada contámosvos que en Antzuola levouse a cabo un proceso de reflexión sobre o futuro cemiterio, e que algúns dos principais protagonistas foron os nenos e nenas, en liña co labor que están a realizar na Herri Eskola ao redor da morte desde a década de 1980... [+]

Instalan aseos no colexio San Bixente de Hendaia en nome da transición ecolóxica
No colexio de Hendaia retiráronse os aseos clásicos e construíronse aseos secos no mes de marzo. Desde un punto de vista ecolóxico, o cambio enmárcase nun proxecto máis xeral: os residuos engádense ao compost do comedor e aprovéitanse de todo na súa horta pedagóxica,... [+]

2024-10-30 | Leire Ibar
Os docentes da educación pública piden ao Goberno de Navarra que faga "propostas máis serias"
O xoves tivo lugar a segunda xornada de folga do curso para os profesores do ensino público. O 29 de outubro os sindicatos maioritarios do sector da educación en Navarra, como Steilas, ANPE, AFAPNA, LAB, CCOO, ELA e UXT, realizaron unha xornada de folga no sector.

Os profesores protestan ante o Parlamento de Navarra
Unha vez concluída a manifestación do martes, as reivindicacións leváronse a cabo no Parlamento. Varias rúas foron cortadas e vivíronse momentos de tensión coa Policía Nacional, que respondeu ao xuíz.

2024-10-29 | Leire Ibar
Incendio nun edificio da ikastola Arberoa
O incendio produciuse este luns pola noite nun edificio da ikastola Donamartiri (Baixa Navarra). Non se rexistraron feridos, pero o lume causou importantes danos materiais.

O Goberno Vasco pretende equiparar o número de prazas para estudar Medicamento en eúscaro na UPV co español
Preguntado por si na UPV/EHU necesítanse máis prazas para estudar Medicamento en eúscaro, o Goberno Vasco respondeu recentemente que iso teno que decidir a UPV. Agora, con todo, o Goberno Vasco ha chegado a un acordo coa universidade pública para ofertar 40 prazas máis en... [+]

O Goberno Vasco rexeita ofrecer sistemas operativos de software libre aos centros educativos
O grupo parlamentario EH Bildu presentou unha proposición non de lei no Parlamento Vasco na que reclama que se garanta a implantación de sistemas operativos de software libre (GNU/Linux) nos computadores dos centros educativos da CAV. Na emenda á totalidade do PNV e do PSE-EE... [+]

Evidencia da intuición: os medios de comunicación en castelán dan as costas á cultura en eúscaro
O máis evidente é o caso dos bertsolaris: nos medios que falan en eúscaro e castelán só danse a coñecer na versión en eúscaro. Ademais, visualizouse outro titular interesante: Analizando o traballo realizado por 11 medios de comunicación vascos en 2023, a marxe que se... [+]

Cal é a escola vasca do século XXI? Público

Corazonistas, Marianistas, Neno Jesús, CEU San Pablo-Virgen Nena, Carmelitas, Presentación de María, Beira Cruz, NClic, San Viator, Escolapias, Escolapios, Mercedarias, Nazareth, Inmaculada Concepción, Fogar San José, Egibide. Máis Olabide de Eusko Ikastolen Batza... [+]


2024-10-23 | Tere Maldonado
Aprender e xogar

Un amigo explicoume a importancia do xogo na aprendizaxe. Sei que se poden aprender moitas cousas xogando, non hai máis que ver os documentais dos mamíferos. Hai xogos educativos e xoguetes didácticos (incluídos xoguetes bélicos e sexistas, aínda que a miúdo se presentan... [+]


2024-10-22 | Leire Ibar
Os sindicatos de educación de Navarra manteñen a folga do 29 de outubro
Tras unha reunión co Departamento de Educación, os sindicatos decidiron manter a folga de finais de outubro, xa que non están de acordo coa proposta. Os folguistas consideran que as medidas ofrecidas polos folguistas son insuficientes e que non se axustan de maneira eficaz... [+]

Eguneraketa berriak daude