O termo Costa do Marfil é, para a maioría dos europeos, a orixe de certos cafés e, máis ao noso ao redor, do chocolate perfumado. Inspirado nestes cafés e cacao, foi o motor económico do África Occidental durante as décadas de 1960 e 70. Pero no ano 80, Costa do Marfil sumiuse nunha profunda crise económica, que trouxo consigo a era das desordes políticas e sociais.

Tras a colonia de Francia desde o século XIX, logrou a independencia en 1960 e desde entón Félix Houphouët-Boigny presidiu até 1993, mantendo unha estreita relación con Occidente e especialmente con Francia, é dicir, a dependencia. Desde entón, Costa do Marfil sufriu un golpe de estado en 1999 e dúas guerras civís baseadas en parte nos conflitos relixiosos. Entre 2002 e 2007 rexistráronse máis de 3.000 mortes por mor da crise da gripe estacional. Na segunda, os partidarios de Laurent Gbagbo e Alassane Ouattara, que pretendían gañar as eleccións en 2010 e 2011, loitaron por polo menos 3.000 persoas máis que en 2010.

Por iso, Hamed Bakayo dixo que os “microbes” de Abidjan son fundamentalmente nenos traumatizados pola guerra. É ministro de Bakayo e gañou as eleccións e a guerra no goberno de Ouattara. Pola contra, o diario Le Monde publicou na primavera de 2016 unha nova descrición dos microbios: “Os mozos que viven na rúa sen nada que facer están cada vez máis violentos contra o resto da poboación. E as autoridades non queren abordar o problema”. É dicir, que están protexidos polas autoridades.

Nos blogs de Le Monde Diplomatique, Sabine Cessou escribiu o interesante “Microbios Marfil, a secuela da crise”. “Cales son os microbios? Este fenómeno social manifestouse tras a tremenda crise electoral de 2010-2011 e é unha das súas secuelas máis espectaculares da historia. Os mozos novos, delincuentes de entre 8 e 25 anos, están agrupados en bandas de entre 15 e 20 membros realizando roubos con coitelos, machadas, machetes e paus nas rúas dos barrios da capital Abidjan. Tamén chamados ‘cortadores de camiños’, teñen aterrorizados os carteis de Abobo, Adjamé, Yopougon, Anyama e Attécobé”.

Roubos, violacións, agresións e malleiras de todo tipo... ademais da prensa, as redes sociais tamén se quentan con frecuencia coas desvantaxes dos microbios. A morte de Claude Larissa Abogny, de 23 anos, causou unha gran impresión. De camiño a casa, de madrugada, subtraéronlle o teléfono móbil e posteriormente matáronlle dun machete, supostamente membros dos gaztxes do barrio de Yopougon.

O pasado mes de maio, a Policía organizou unha redada para controlar estes barrios e tratar de localizar aos mozos sospeitosos. En tres meses estrañáronse 11.500 persoas, das que 250 foron imputadas polos delitos de homicidio.Interviñéronselles centos de armas, entre elas varias pistolas e calaxnikov, incautáronse 2.950 toneladas de cannabis cannabis cannabis, e incautáronselles 166 quemaderos.

O fenómeno estendeuse de tal maneira que a xustiza da cidadanía entrou na salsa, é dicir, o linchamento, até matar a varios shefs de microbios, os máis famosos cortáronlle a cabeza en 2015 Mamadou Traore Zama e en marzo de 2016 morreron de rebelión e abriron da garganta ao embigo, Diaby Mamadou “Pythagore“, tan só 18 anos.

O ‘poder dos mozos’ nas rúas

Na contabilidade dalgúns xornalistas, na primavera de 2016, nove microbios foron asasinados por patrullas de cidadáns nun círculo vicioso de ataques e vinganzas duns e outros. E a guerra de bandas xuvenís e patrullas non parece tranquilizar, como dixo un coñecido do barrio de Abobo: “Non podemos esperar a que o Goberno resolva o problema. As familias sufriron máis de cinco anos, todos o saben. Se o goberno é cómplice destes microbios, non importa. Ao noso nivel, nós faremos o traballo de destruílas”. Dificilmente mataranos a todos.

Segundo contou o sociólogo Kane Rodrigue Fahiraman, este tipo de bandas ven en grandes cidades de todo o mundo: “Unha das características destes microbios bautizados pola opinión pública é a de quitar a vida á xente. O nome está tomado dun das gangas que aparecen na película brasileira A cidade de Deu (A cidade de Deus). A metáfora microbiana clínica representa a pequeñez dos seres vivos, que aínda que non se poden ver cos ollos, son violentos e daniños para o organismo que é a sociedade”.

A sociedade de Costa do Marfil sofre as penalidades de todas as clases nas tres últimas décadas, desde que en 1990 afundíronse os prezos das materias primas, principalmente o cacao. Desequilibradas as finanzas do Estado, o Goberno de Abidjan recorreu ao Fondo Monetario Internacional e ao Banco Mundial grazas ao crédito, e a fórmula neoliberal que estableceron non fixo máis que empeorar as cousas nos próximos anos.

Segundo o documental Espoir d’un emploi (A esperanza dun posto de traballo), producido polo sociólogo Francis Akinde, en Boliksta –datos de 2014–, entre 23 millóns de persoas atópanse oficialmente 430.000 en paro en 2014. Pero non o equívoco: Tamén se consideran “empleadores” os que traballan en negro, é dicir, o 91% do total de traballadores! Por tanto, o persoal laboral escaso non chega ao 19%. O desemprego é masivo. “É a mocidade –di Akin- quen sabe mobilizar para a sociedade o intelectual como a enerxía física desa inmensa arma. A mocidade convértese nunha fonte de perigo cando a súa infancia se prolonga e atrásase o suficiente como para entrar no mundo dos adultos”.

A iso hai que sumar as dúas guerras civís dos últimos anos. Do mesmo xeito que Gbagbo, as tropas de Ouattara usaron a nenos e mozos na guerra, cos traumas psicolóxicos que lles trouxo. Os adultos que eran o seu modelo viron morrer aos outros adultos, a miúdo dunha maneira terrible. E eles tamén, nenos ou adolescentes, animáronlles a facer o mesmo. Aprenderon a usar as armas, a perder o medo ao horror e a afacerse a matar a calquera que se puxo ao seu lado se é inimigo ou inimigo.

Kane Rodrigue ve na actitude das persoas novas nas bandas a necesidade de que a sociedade os teña en conta. A pobreza, a desidia dos poderes públicos, a desestruturación das familias, o tráfico de drogas e, á fin e ao cabo, tamén a guerra, trouxeron o nacemento dese “poder xuvenil” dos barrios que lles obrigou a integrarse na rúa. “Como creceron sen esperanza de futuro, a violencia dálles un sentido ás persoas novas. Coas accións violentas saen do anonimato, os medios de comunicación falan delas, a xente adulta recoñécelles un poder na sociedade. Este desexo de ser recoñecido materialízase en accións violentas: ao deixar o corpo da vítima marcado para sempre, con feridas, deixan manchas espectaculares nas marcas”.