Na época de Jordi Pujol utilizábase a metáfora Peix ao cove (peixe á cesta) para referirse á forma de negociación que o Govern levaba a cabo con Madrid. É dicir, que é mellor encestar un peixe que ter once á carta; que hai que contentarse cos logros que ven dispoñibles. Pois ben, os cataláns déronse conta hai tempo de que máis que andar pedindo restos de peixe e esgotar as forzas na negación constante, é mellor coller a cesta sen adiccións na man e organizar a recollida de peixe con independencia.

O pobo catalán, inmerso na vía soberanista, atribúese agora ao PNV o retorno á pesca de baixura. A minoría do pp e a necesidade de aprobar os orzamentos de ambos os partidos puxeron en escena a mellora das relacións. Sexa cal for a conxelación ou o desxeo, é evidente que o punto de partida das negociacións é malo. É inútil tentar meter algún peixe na cesta na que está picado. O Goberno de España e o Tribunal Constitucional foron os encargados de escavar esta cesta: ademais de que a transferencia de competencias estea bloqueada, existe unha importante iniciativa de recentralización por áreas e as decisións das institucións vascas desprézanse sistematicamente a través da onda de recursos. Isto non só impide avanzar no autogoberno, senón que supón un retroceso.

O propio conselleiro de Gobernanza Pública e Autogoberno do Goberno Vasco, Josu Erkoreka, recoñeceu que vai xogar un papel importante nas negociacións: han erosionado gravemente o autogoberno. No entanto, insistiu en que, aínda que chamou a responder as vulneracións de competencias, en todos os casos a primeira opción será negociar con Madrid para evitar recorrer. Novo contratempo para a subministración da cesta perforada. Desta forma, o que hai que negociar é a restitución de todos os pasos que se deron atrás, deixando de lado a verdadeira cuestión política.

O Estatuto de Gernika vai cumprir proximamente 40 anos, e o Goberno de España segue sen cumprir co que se asinou. Sería moi diferente si o punto de partida fose o seguinte: Non cumpriron o contrato asinado, polo que consideramos que o contrato se rescinde. O texto do Estatuto non fixa o prazo de execución, que é o apartado fundamental de calquera contrato. Iso significa que o Goberno español pode atrasar sine die a delegación de competencias nas institucións vascas. Aínda por riba, os continuos recursos sobre as facultades xa transferidas anulan reiteradamente a autonomía nestes ámbitos. E o buraco da cesta vaise agrandando.

O mesmo ocorre coas conversacións da cota. Que pagan as institucións da CAV e Navarra a través da cota ou a achega? Queremos e necesitamos eses “servizos”? Non sei si está moi presente o que se paga coa cota, entre outras cousas, son o Exército, a Policía Nacional, a Garda Civil, o CNI, a vida de luxo da familia real, as seleccións deportivas españolas ou a Audiencia Nacional. A presidenta Uxue Barkos, por exemplo, calculou a cantidade a pagar en función dos seus propios criterios. Deixando ao carón o número, non estaría mal que se iniciase unha discusión sobre o que contén. Pola contra, indirectamente, estariamos a financiar organizacións que desempeñan un papel directo e nada queridas na negación do noso país. E iso sería deixar a cesta sen vimbia.

A única opción de romper o círculo vicioso das negociacións estériles é adoptar unha postura firme a favor da soberanía. Para manter o sopro recentralizador que impón o retroceso no marco legal e xurídico actual, a reivindicación da soberanía plena debe estar máis presente que nunca. Do mesmo xeito que o pobo catalán, nós tamén deberiamos soltar a corda do Estado español e fiar a nosa propia cesta.