Leire Álvarez de Eulate (Santurtzi, 1975) é Responsable de Proxectos de REAS Euskadi desde 2010. É especialista no desenvolvemento de mercados sociais e en procesos de contratación pública socialmente responsables. Economía Social e Solidaria Acudimos a el coa escusa do Congreso para coñecer a rede REAS Euskadi.

Axúdanos a situar un pouco: Que é REAS?

REAS foi fundada en 1995 por unha vintena de asociacións e institucións na segunda sesión de Economía Solidaria que se organiza cada dous anos en Córdoba e que actualmente se coñece como Idearia. Para o ano 2000 foron 170 as entidades que traballan en REAS, e nesta época definiuse a estrutura que será Sareen Sarea, é dicir, REAS asumiu a función de impulsar e coordinar os traballos interterritoriais e intersectoriais. En 2014 había dezaoito redes de máis de 350 asociacións, grupos e organizacións, e na actualidade son máis de 500 as entidades e empresas que xa traballan en REAS.

REAS Euskadi leva en marcha desde 1997 e na actualidade son 74 as empresas e organizacións sociais que impulsan unha economía ao servizo das persoas e da súa contorna.

Economía Social e Solidaria Vostedes están a sacar conclusións do Congreso.

Aínda estamos a completar o traballo e a mediados de xaneiro publicaremos o informe na rede. Pero si tivese que facer un pequeno resumo: En España temos modelos que nos axudarán a construír unha economía inclusiva e democrática e tócanos seguir dando pasos niso. No Congreso estivo moi presente a perspectiva feminista; temos que construír unha economía solidaria na que se integren as achegas da economía feminista. E, ademais, viuse a necesidade de crear unha rede sólida de economía solidaria, de crear e impulsar estruturas cooperativas (finanzas, enerxía, alimentación, comunicación...) de base social e de pór forzas na transición cara a unha economía máis sostible.

O tema da economía social está a cobrar forza nos últimos anos no País Vasco. Pero realmente está a xurdir un movemento alternativo crítico e consciente ou é un fenómeno que se infla coa conxuntura económica e baléirase cando a “economía real” mellore?

É certo que as alternativas socioeconómicas han crecido moito tras a crise financeira que se desatou no período 2007-2008. Nalgúns casos son froito de colectivos críticos co desenvolvemento neoliberal, e noutros casos son proxectos que xa estaban en marcha pero que se foron sumando cada vez máis persoas na situación. En calquera caso, nós como movemento temos que ver a situación actual como unha oportunidade e un reto, e temos que conseguir que toda esa enerxía que se está fortalecendo canalícese e constrúa alternativas inclusivas, onde haxa espazo para todos. Están a xurdir proxectos de todo tipo: que conviven co sistema capitalista, que en determinadas prácticas abandonan ese modelo pero que están interiorizados noutras situacións, e que, en menor medida, desconéctanse o máis posible do sistema capitalista que se está consolidando. Vivimos tempos de transición e a diversidade é importante, porque serán os que marquen os límites dese modelo post-capitalista que se vai a conformar.

Con todo, non é nada fácil construír alternativas socioeconómicas fose das lóxicas dos mercados e do capital, cando todo está á volta do diñeiro e as decisións tómanse de face ao impacto no capital e no mercado. Pero, como dixo César Rendueles no Congreso de Bilbao, o capitalismo é un zombi que está a dar os seus últimos pasos, e aínda que estes últimos son dolorosos, o que está claro é que o capitalismo vai morrer como o coñecemos. E aí está a nosa oportunidade, unha físgoa para organizar a alternativa.

Cales son as prioridades actuais de REAS?

Diferenciamos o movemento en tres dimensións: por unha banda está a acción económica, a importancia de xerar unha actividade económica baseada no mercado social, a solidariedade, o consumo crítico; doutra banda, a acción sociopolítica, que promova o cambio cultural, que busque alianzas e colaboracións con outros movementos sociais como o feminista ou o ecolóxico; e doutra banda, a acción político-institucional, que poña en marcha políticas públicas que leven as necesidades da cidadanía ao centro e que promovan desenvolvementos locais sostibles.

Vostede é experto en procesos de contratación pública socialmente responsable. Como está o tema das cláusulas sociais nas institucións?

A inclusión de cláusulas sociais nas nosas administracións vai máis amodo do que nos gustaría. Nos últimos anos, con todo, producíronse avances e empezouse a recoñecer nalgúns lugares que a contratación non é un instrumento ao servizo da Administración Pública para conseguir o menor custo posible dos servizos, senón un instrumento xurídico dos poderes públicos para lograr a cohesión social, a repartición da riqueza, a xustiza e talles valores e obxectivos. Fai falta vontade política.