Cando leades Hu, acabaremos de celebrar o Día Internacional do Eúscaro. Celebrariádela dunha maneira ou doutra, e eu, por suposto. O anuncio de hai douscentos anos de Alexander von Humboldt aínda non se cumpriu; e nalgúns aspectos hai motivos para celebrar o Día do Eúscaro. Pero, devandito isto, non podemos ocultar a sociología, as rúas e os aloxamentos españois que temos no Sur e os franceses no Norte.
Estiven nun hostal de Hazparne desde fai máis dun mes. Foron e hai xente que está alí en eúscaro: O bertsolari Martin Larralde Bordaxuri, o gran xornalista Jean Hiriart-Urruti, os escritores Piarres Xarriton e Janbattitt Dirassar, os dramaturgos... O pobo está situado ao leste de Lapurdi, o máis grande de Lapurdi por terra e bastante poboado, cun seis mil habitantes. Estímase que hai un mil douscentos bilingües e o uso do eúscaro na rúa: 2,5%.
Parárame nunha pousada do centro da cidade cun antigo dramaturgo. Cando entrei, había xente, todos falaban en francés. O servidor bilingüe saudoume en francés; cando eu falaba en eúscaro, el tamén me respondeu. Cando chegou o interlocutor, que me dixo que era un ambiente estraño na pousada, pasamos á zona interior especial do fígado, onde falabamos en eúscaro.
Os vascos na súa totalidade tamén nos dominaron, asimilados nunha medida preocupante, a sociología e especialmente os medios de comunicación españois aquí e os medios franceses alí
Cando terminamos de charlar, falamos cun home que se marchou do Sur fai trinta e cinco anos. Cando o meu interlocutor lle dixo que eu viña de Hernani, dixo:
– Si, dous mundos son o de alá e o de aquí. Para vós é fácil ser euskaltzale e abertzale; aquí, con todo, hai que confirmalo todos os días. Hai pouco ouvín falar en eúscaro por primeira vez a un aitatxi co seu neto. Non sabía que era euskaldun. Aquí vese a miúdo que dous vascos falan francés xuntos, aínda que a miúdo denuncian acentos que son vascos.
O antigo dramaturgo estaba de acordo, pero con matices: “En Hazparne antes facíase máis; agora os mozos parecen Aiherran e Lekornen, pero aquí, en Hazparne: estamos moi rebaixados!”.
Tan lonxe está de alí? En Hernani, no barrio no que vivo, o ambiente na rúa e nas pousadas é tan español como o ambiente francés de Hazparne. Na zona vella escóitase máis euskera, pero escoitar a dous vascoparlantes falando en castelán é algo habitual, e é máis habitual que a conversación entre en eúscaro e termine en castelán. E o mesmo nos pobos de ao redor.
Tamén os vascos en xeral, e non somos trece aquí e alá na ducia, estamos dominados, asimilados, nunha medida preocupante, pola sociología e sobre todo polos medios de comunicación españois aquí e polos medios franceses alí.
Grandes carencias na soberanía política e aínda maiores na soberanía cultural. Que sociología, que rúas e pousadas españolas temos no Sur, e que franceses no Norte!
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Jakina da lan ikuskariak falta ditugula geurean. Hala ere, azken egunotan datu argigarriak ematea lortu dute: lan ikuskaritzaren arabera, EAEko enpresen %64ak ez du ordutegien kontrolean legedia betetzen. Era berean, lehendakariordeak gaitzetsi du, absentismoaren eta oinarrizko... [+]
Martxoaren 8a hurbiltzen ari zaigu, eta urtero bezala, instituzioek haien diskurtsoak berdintasun politika eta feminismoz josten dituzte, eta enpresek borroka egun hau “emazteen egunera” murrizten dute, emakumeei bideratutako merkatu estereotipatu oso bati bidea... [+]
Trumpen itzulera pizgarri izan da sendotuz doan eskuin muturreko erreakzionarioen mugimenduarentzat. Izan ere, historikoki, faxismoaren gorakada krisi ekonomikoekin lotuta egon da, baita sistemaren zilegitasun politiko eta ideologikoaren krisiarekin ere. Gaur egun, geldialdi... [+]
Batzuendako, dirutza izatea ez da nahikoa, eta euren ego hauskorrek diruaren txintxina ez ezik, protagonismoa ere eskatzen dute. Aberats okituak izatea nahikoa izango ez balitz bezala. Beti gehiago behar dute, anbizioa deritzote antsia horri, baina botere gosea eta nabarmendu... [+]
Bi neska komisarian, urduri, hiru urtetik gora luzatu den jazarpen egoera salatzen. Izendatzen. Tipo berbera agertzen zaielako nonahi. Presentzia arraro berbera neskek parte hartzen duten ekitaldi kulturaletako atarietan, bietako baten amaren etxepean, bestea korrika egitera... [+]
Iragan urtarrilaren hondarrean, Bretainiako lurraldeko bi hizkuntza gutxituei buruzko azken inkesta soziolinguistikoaren emaitzak publiko egin zituzten bertako arduradunek. Haiek berek aitortu zuten harriturik gertatu zirela emaitzak ikustean. Hain zuzen ere, egoerak eta... [+]
Silicon Valley-ko oligarkia AEBetako gobernura iritsi berritan lehertu da adimen artifizialaren (AA) burbuila. Txip aurreratuen erraldoia den Nvidia-k urtarrilaren amaieran izandako %16,8ko balio galera, egun bakar batean inoiz izan den burtsa balio galerarik handiena da... [+]
Gizakiok berezkoa dugu parte garela sentitzeko beharra. Parte izateko modu hori jasotako hezkuntza, ingurua... formateatzen joaten da.
Identitateak ezinegon asko sortzen du gizakiongan. Batzuetan, banaketak ere eragiten ditu, ezin dugulako jasan beste baten identitatearen... [+]
Fermin Muguruza jarraitzen duzu sareetan. Madrilgo kontzertuko bideo bat ikusi duzu bere kontuan: dantzari batek “Kongo askatu!” oihukatu du, bandera esku artean. Haren profila bilatu duzu: @c.kumaaa. Bilboko manifestazioaren deialdia zabaldu du. Ez zara joango,... [+]
Sare Herritarrak antolatuta, pasa den urtarrilaren 11n Bilboko kaleak bete zituen manifestazio jendetsuaren ondoren, berriz sortu da eztabaida, euskal presoei salbuespen legeriarik aplikatzen ote zaion. Gure iritzia azaltzen saiatuko gara.
Espetxe politikan aldaketa nabarmena... [+]
Duela gutxi think tank izateko jaioa omen den Zedarriak bere 6. txostena aurkeztu zuen. Beren web orrialdean azaltzen dutenaren arabera, zedarriak ebidentea ez den bidea topatzeko erreferentziak dira. Hots, hiru probintzietako jendarteari bidea markatzeko ekimena. Agerraldi... [+]
Chegou o momento de matricularse nos centros educativos para o curso 2025-26 na CAV, e en moitos fogares o máis pequeno dará un novo paso en setembro, é dicir, escolarizar. Desde Euskal Eskola Publikoa Harro Topagunea apostamos firmemente pola escola pública e queremos... [+]
Desde a aprobación da nova Lei de Educación para Álava, Bizkaia e Gipuzkoa, estamos a escoitar e lendo unha e outra vez que a educación vai ser gratuíta. Escoitamos aos diferentes axentes, tamén ao Departamento de Educación, e nas entrevistas que ofrecemos aos medios de... [+]
A principios de mes, EH Bildu levou a cabo o seu III. Congreso en Pamplona. Trátase, segundo dixo, dun "congreso ordinario" que serve para sacar "conclusións extraordinarias" ou polo menos así o recolleron no relatorio Zutun, aprobada por unanimidade pola militancia proposta pola... [+]