Si vivise e soubese a quen enxalzaban na pastoral de Atharratze o 24 de xullo, os recordos de Edgard Pisan volveríanlle a levar ao País Vasco. No número de LARRUN dedicado a Johañe Pitrau (líder de Zuberoa que espertou aos labradores montañeses), na cima do monte Madalena, en 1962, aparecen os dous homes, o ministro Pisani e Pitrau.

Pisani estaba a preparar a nova lexislación agraria francesa, e na reunión celebrada en Pau, o mozo sindicalista de Atharratze encantoulle. A proposta do ministro, Pitrau respondeu: “Estou disposto a reunirme contigo, pero non nun palacio, ven a ver como viven os labradores da montaña”. 54 anos despois, Pisani faleceu un mes antes de que se estrease a pastoral Jean Pitrau.

Mixel Berhokoirigoin homenaxeou a Laborari no fin de semana: “Pisani, a disparition d’une grande figure”. Berhoko agradeceulle que tanto el como a Cámara de Agricultura do País Vasco sexan conducidos en 2009 polo estado francés, que lles mostrou a súa solidariedade publicamente. Anteriormente mostrara o seu apoio aos baserritarras de Iparralde, aceptando ser o patrón da feira Lurrama 2006.

A prensa francesa, baixo o título “Mort d’Edgard Pisani, résistant et ancien ministre de De Gaulle et de Mitterrand”, publicou as longas notas mensuais de Edgard Pisani e en Wikipedia ten unha explicación detallada. Nacido en Tunes en 1918, chegou a París de mozo e cursou estudos de grao superior. Loitou na resistencia contra os alemáns: En agosto de 1944 participou nas loitas por recuperar a prefectura de París, en francés Paris brule-il? e en español Arde París? O papel de Pisani na película titulada era o de Michel Piccoli.

Unha vez obtido o cargo de subprefecto antes do fin da guerra, Miguel Strogoff pasaría a ocupar as máis altas cotas da autoridade francesa ao longo da súa carreira profesional. Xefe de Gabinete do Ministro do Interior en 1946, daquela o prefecto, xefe de Gabinete de Defensa, membro do Consello Superior de Ordenación do Territorio, en 1953 comparece como senador xunto a François Mitterrand, responsable nos anos seguintes de grandes dossieres como o da enerxía nuclear...

En 1961 foi nomeado Ministro de Agricultura por Michel Debré e, posteriormente, Ministro de Vivenda e Equipamentos, ocupou o mesmo cargo que George Pompidou. Durante todos estes anos, como en Francia é habitual acumular cargos, seguía sendo elixido dun ou outro departamento, nalgúns deputados, noutros senadores, un alto funcionario.

Como home de De Gaulle en política durante moito tempo, o gaullista de esquerda pasou ao Partido Socialista en 1974, máis preto de Michel Rocard, recentemente falecido, que de Mitterrand: “Deixando o gaullismo pola esquerda entrei no Partido Socialista pola dereita e ao final acabei na esquerda do PS… Pero non creo que nunca cambie de sitio”. Desde 1981 foi elixido tamén para a Asemblea de Parlamentarios Europeos e pronto vicepresidente da Comisión Europea.

En 1984, os nacionalistas canarios le enardecieron para reconducir a situación de Nova Caledonia. Negociou desde o posto de ministro co histórico líder Jean-Marie Tjibaou unha fórmula chamada “independence-association” que xerou varias polémicas. Entre 1988 e 1995 foi xefe do Instituto de Mundos Árabes. Despois da retirada, Pisani foi membro do Consello Económico e Social de Francia.

O despropósito alimenticio dos pobos

Berhokoirigoin explicou en Laborari a importancia que tivo na agricultura.Na década de 1960 viviu os cambios máis importantes que coñeceron os agricultores franceses e europeos desde o cargo de ministro Pisani. Por unha banda, os cidadáns lembraban a fame e o racionamento da posguerra; por outro, os campesiños esixían unha vida digna e equipararse aos demais traballadores. Neste contexto xurdiu a famosa Política Agrícola Común PAC, que desde a década de 1960 revolucionou o modo de vida e a paisaxe das zonas rurais do Norte do País Vasco.

Na PAC establecéronse medidas para lograr un aumento da produción agrícola, un verdadeiro obxectivo: garantir os prezos independentemente da cantidade producida, vixiar as fronteiras para protexer os produtos europeos e dar prioridade aos países da Unión Europea en caso de importación individual.

Na década de 1960 revolucionouse todo o sistema de cultivo da terra, mecanizáronse os caseríos, se tecnificaron as profesións, adiantáronse na selección de plantas e animais. Necesitábanse caseríos de 30 a 50 hectáreas, para o que se orientou a formación dos novos agricultores, a ordenación do solo, as estruturas administrativas, as leis e as normas. O ministro Pisani buscou o apoio dos líderes e grupos novos xurdidos dos movementos cristiáns para facer fronte ás estruturas envellecidas, que eran o obstáculo do cambio. Así atopou no País Vasco a Johañe Pitrau, novo agricultor e activista, como bo interlocutor.

Pero cando a idade de ouro de crecemento da Europa capitalista empezou a esgotarse, Berhokoirigoin di que hai que saber cambiar cando unha política de agricultura que Pisani anunciase a partir da década de 1980 conseguiu os seus obxectivos, que seguir na mesma dirección non supuña unha sobreproducción, senón un aumento da contaminación e ahogamiento financeiro.

En contra da liberalización dos produtos agrícolas, reivindicou a soberanía alimentaria dos pobos. Cando falou en Lurrama en 2006, o diario Gara recolleu o que dixo o vello Pisani: “De todas as rexións de Francia, Euskal Herria é a que atopei o vínculo máis estreito entre o home e a natureza e entre o medio rural e a cidade. (…) Vostedes cren o que fan e din. Moitas organizacións agrarias non fan máis que aparentar que están a facer algo, sen cambiar nada na súa base. Vostedes fan o que dixeron e din o que creen”.

Pisani recoñeceu en Lurrama que non era optimista sobre o futuro da agricultura, que os sistemas produtivos dominantes hoxe aumentan os desequilibrios en todo o mundo, forzando aos agricultores a abandonar os caseríos para buscar traballo nas cidades. Fíxose especial fincapé nos campesiños de Asia e de África que, para non morrer de fame, non teñen máis remedio que emigrar ás cidades: “Isto hai que paralo. Esta xente famenta foi educada en reverencia e obediencia, pero xa chegará o día en que digan: ‘Así non podemos seguir’.