Non podemos competir co xigante Goenkale, pero, na súa curta vida, puidemos ver en ETB dúas das producións máis significativas protagonizadas por dirixentes políticos. Temos que viaxar á década de 1980 para ver ao primeiro: Si, o ministro foi visto polos primeiros espectadores da televisión autonómica coa produción da BBC dobrada en eúscaro, e como continuación del tamén saíu á pantalla o primeiro ministro, Bai. Dez anos despois inaugurouse a produción en casa das series políticas en eúscaro. Xa adiviñaches, estamos a falar de Señor e Señor que se estreou en 1997: O equipo capitaneado por Eneko Olasagasti ocupou Ajuria Enea e a comedia funcionou tan ben que algúns pensan que o acordo de Lizarra-Garazi non sería posible sen o pemento de Gernika de Arizkorreta. A lista acabaría aí si, recentemente, a factoría de ideas Hiru Damatxo non estrease a serie Txoministak. Na primeira tempada contáronnos a creación dun novo partido político que reivindica á Rioxa como a oitava provincia vasca, en estilo The office.

Analizando o tres, aínda que as diferenzas son grandes, as series políticas que se emitiron en eúscaro tiveron até agora dous compoñentes básicos: son protagonistas en todos os casos membros dun partido que non existe ou que non se concreta, e traballan con humor a política, un tema serio en absoluto.

Moko demócratas equivocados

Vai ser que á ficción, e á cultura en xeral, o único que lle pedimos é que sirva para a catarse colectiva, non que fale de cousas reais, pero é sorprendente que nun país no que vive a política dunha maneira tan apaixonada e abanderada, o tema non ocupe maior espazo nas series. Non faltan ideas orixinais, basta mirar a literatura vasca para atopar historias que se adapten á pequena pantalla, e ademais é un xénero que se está multiplicando ultimamente no estranxeiro.

The West Wing abriu en 1999 a liña das novas series políticas das últimas décadas e chegou até a sétima tempada a partir dos avatares da Casa Branca estadounidense. Na década de 2010, o primeiro capítulo da serie británica Black Mirror, por exemplo, conta a “porcallada” que unha ameaza difundida a través das redes sociais pode facer ao primeiro ministro británico. House of Cards é, con todo, a serie política creada en inglés que máis chamou a atención ultimamente: Kevin Spacey encarna óso a Frank J. O congresista demócrata por Estados Unidos Underwood é desapiadado na serie dirixida por David Fincher (Seven, Fight Club).

E neles xa non hai comedia: trátase de series que mostran o lado cru da política, máis cerca do thriller que do sitcom.

O País Vasco é Italia ou Dinamarca?

Pero o mundo anglosaxón está lonxe e, con ou sen o Brexit, a súa maneira de entender a política é diferente. Si o espectador vasco necesita unha serie política que se asemelle ao noso público, non fará mal en descargar referentes máis europeos… ejem comprando en DVD.

Ponde Dinamarca por exemplo: cinco millóns de habitantes, un clima ideal para ir á praia e 26 incineradoras. Case dirías que estás no País Vasco. Desde os pases milimétricos de Michael Laudrup, a serie de Borg, que se emitiu a partir de 2010, é unha das cousas máis interesantes que o país exportou.Ten como protagonista a Birgitte Nyborg, unha candidata moderada, que conta as intrigas e os quebradizos de cabeza que sufrirá nas dúas primeiras tempadas, cando non vexades á terceira, aínda que non vos perdades moito.

Aínda que moitos capítulos comezan coas citas de Maquiavelo, Nyborg non é un deses que están dispostos a facer calquera cousa para manter o poder. A serie mostra o aspecto humano da política como a virtude, as dificultades para conciliar o cargo e a familia –se o protagonista fose un home, exporíano, deixarémolo para outro artigo–.

Hai algo, con todo, que resulta bastante inverosímil cando se mira a Borg desde aquí: A política de Euskal Herria non é tan “clara”. Vivimos convencidos de que en cultura democrática gañamos cunhas cantas traiñeiras en comparación co Estado español, pero talvez non nos pareza tan forte comparado con Dinamarca. E como ultimamente os telexornais cóntannos os casos de corrupción tanto por semana como por festa, ademais, como está en marcha unha asociación que traballa para demostrar cientificamente que Euskal Herria é Italia – segue a \EHitaliaDA en Twitter – o mellor será fixarse na serie 1992.

Políticos corruptos, empresarios, propinas, un sistema de partidos que se afunde… A principios dos anos 1990 Italia estaba inmersa nun cadro que nos resulta bastante familiar. Naquela época viven os protagonistas da serie: O policía que traballa na oficina do fiscal Di Pietro, a filla dun gran empresario, veterano da Guerra do Golfo que atopa o lugar do partido ultradereitista Leiga Nord ou un agresivo executivo que acaba de ser comunista de mozo no mundo da publicidade.

Seguindo a cronoloxía do ano, nesta serie baseada en personaxes, ninguén é inocente, a corrupción salpícao todo e a única opción que queda é decidir si involúcrase ou non nese xogo. Pero, ao mesmo tempo, todo está a cambiar rapidamente e a nova situación xera esperanzas. Na Italia de hai dúas décadas, moitos italianos apostaron por un cabalo chamado Silvio Berlusconi, coa esperanza de que trouxese algo novo. Tamén se pode entender a primeira tempada como unha crónica da xénese política de Il Cavaliere: como empezou a cambiar todo para que non cambiase nada no fondo.

Sóalle? Non será porque pensades que aquí ocorre algo parecido? Si polo menos aproveitásese para facer este tipo de producións, algo nos aliviaría da tristeza da política.