A duras penas pensou que das papilas que o molinero Víctor García Torres facía aos seus fillos e fillas fai 30 anos saíse unha iniciativa que hoxe é un proxecto sólido: Triticatum. Tomando como eixo a recuperación das antigas variedades de trigo, o pasado 21 de abril celebrouse na cooperativa Lakari de Zarautz (Gipuzkoa) a charla O molinero de Xirona, organizada pola asociación Hazizaleak. “Deixáronnos un pequeno muíño en casa e con trigo, millo ou cebada faciamos papillas. Os amigos empezaron a pedirllo tamén para eles, e así comezamos aos poucos”, conta García. Entráronlle ganas de saber de onde procedían as fariñas que utilizaba, de que trigo saían, que clase de trigo, que características, etc.

Sen deixar perder

O obxectivo principal de Triticatum é facer unha prospección das antigas variedades de trigo antes de perdelas por completo. Durante todos estes anos identificáronse máis de 400 variedades, moitas das cales foron sometidas a probas para coñecer as súas características e analizar a posibilidade de elaborar pans con elas. “Ademais do labor de documentación, dispomos dun xardín botánico para a reprodución das variedades de trigo”. No Triticatum analízanse as características agronómicas de cada variedade: como responden as enfermidades, si compiten ben coa herba, ciclo de crianza, altura, forma da espiga... Os membros da asociación tamén crearon un banco de sementes coas variedades de millo que obteñen.

A produción actual depende da produción industrial

García explicou que “os grans da antigüidade eran as de facer un bo pan, que viñan da época de Mesopotamia, para facer un alimento básico san”. Pola contra, as variedades de trigo que se producen na actualidade están seleccionadas para a súa produción industrial: fan miles de quilómetros para chegar a nós, utilizan moito nitróxeno e aditivos sintéticos en terras, teñen que utilizar enfermidades e produtos para evitalas...

As antigas variedades de trigo autóctono afanse “” durante séculos a este clima, adquirindo a capacidade de enfrontarse máis facilmente ás enfermidades e á herba. “En cada zona da península plantáronse as súas variedades de trigo, o que ten un valor engadido de proximidade e de comercio xusto”. García explica que a fariña que se consome na actualidade está por baixo do custo de produción e, por suposto, moi mal paga aos agricultores do país de orixe.