Cando che puxeches por primeira vez ante a cámara?

A miña nai era profesora da ikastola San Fermin, en Pamplona, e alí estudei. Estaba a facer o bacharelato cando un día Mirentxu Purroy veu facer un casting. Presentámonos os que tiñamos coñecementos musicais e elixíronme para participar na película O paso do tempo. Pouco despois veu o meu compañeiro de estudos Asier Andueza dicíndome que estaban a facer un casting en ETB para unha nova serie e alí fómonos os dous. A proba fixémola no verán de 1994. Acababa de terminar UBI e xestionaba o bar da piscina de Lakuntza. Chamáronme mentres estaba alí e dixéronme que me recibiron. Así que, no canto de ir á universidade, fun a Goenkale. Comecei aos 18 anos e traballei durante oito. Logo estiven dous anos no Val das Bruxas. Ese dez anos de televisión foron a miña mocidade. Fixen mil cousas.

Foi duro?

Como aos 18 anos ía ser duro? O peor era que empezabamos ao sete da mañá. A miña nai levábame en coche até Irurtzun, onde collín o Roncalesa e todo o Leitzaran, arriba o porto, abaixo, até San Sebastián. E logo collía todos os días un taxi para chegar a Miramon. De súpeto, cun pouco de confianza, mentres maquillabamos, pedín aos meus compañeiros que me dixesen por favor cal era a Villavesa que había que coller para ir a Miramón. Claro que non me entenderon.

O traballo era moi divertido. Unha especie de xogo para min. Moitas veces funme sen durmir ou sen durmir, pero aprender guións non era nada difícil para min.

Que pasou co teu personaxe, Sara?

Non o sei. Simplemente desapareceu. Ao final da tempada estaba casado co doutor Joseba e acababamos de adoptar a un neno. Ao principio da próxima tempada, Joseba e o neno estaban alí, pero non había nin rastro de Sara. Logo Joseba tivo outra parella… Mateime, non me matei, pero Sara está onde está, quen sabe! Quitando po nalgún recuncho de Arralde, quizais!

Cal foi a maior achega de Goenkale?

Goenkale foi un choque tremendo, porque o uniamos aos folletos suramericanos que no seu día estaban tan de moda. Por iso moitos a desprezaban, polo menos en público. Alguén me dicía que el non vía, pero logo chamábame Sara.

Doutra banda , Goenkale deu traballo a moita xente. En xeral, pódese dicir que foi a escola Goenkale. Boa escola. Eu, por exemplo, non veño da escola de teatro, pero traballar día a día con tantos bos profesionais ensínache moito. A televisión, ademais, ten un punto de conexión. Eu ámoa. Probei un pouco de cine e gustoume como consenten todas as cousas, pero a tele ten un gran encanto.

Importante tamén para o eúscaro.

Era unha linguaxe próxima. Por exemplo, Hika, que até entón apenas se escoitaba na televisión, utilizábase con frecuencia en Goenkale, entre outros. Nun principio, a pesar do frío que parecía para algúns, Goenkale foi de gran axuda para os que estaban a aprender eúscaro ou non vivían en ambientes moi euskaldunes.

Nos primeiros episodios eu era o único navarro, logo entrou Iñaki Perurena e logo Matxin. A min dicíanme que utilizase a linguaxe de Lakuntza, pero resúltame moi difícil falar así con alguén que non sexa de Lakuntza. Resúltame máis fácil tratar de desenvolverme na linguaxe dos demais. De feito, o meu compañeiro de traballo é de Ondarroa e téntomo con whatsapp.

Por que abandonaches a serie? Ou che abandonaron?

Mentres estaba en Goenkale empecei a colaborar na Laratza das Bruxas, pero aí había unha especie de pugna. Goenkale era da produtora PAUSOKA e Sorginen Laratza era un produto de ETB, e as cabezas de ambos chocaban entre si. Así o tomei eu, polo menos. Por iso, cando me propuxeron facer un contrato en Laratza de Bruxas, tiven que elixir entre un e outro. Aínda así, terminei moi ben cos de Goenkale e con todo o equipo.

E no Val das Bruxas?

Teño a espiña xarada. Despois de dous anos de traballo quedei embarazada. O neno ía nacer en agosto e eu díxenlles en xuño que estaba disposto a volver en setembro, pero o entón director díxome que o mellor era quedarme en casa coidando á miña filla. O neno agradeceríamo. Iso si, doeume. Ademais, díxomo por teléfono.

Era un home o director?

Non. Muller.

Aquilo queimoume e afasteime da televisión e da xente que alí coñecín. Decidinme a educar aos meus fillos. Cando o tres nenos fóronse volvín pór ao choio. Por exemplo , fixen unhas pequenas colaboracións cada tarde no programa.

Tamén es músico.

Si. Desde pequeno aprendín acordeón en Altsasu, Lakuntza e no Conservatorio de Barañain. Con 14 anos xa empecei a gañar o diñeiro nas festas dos quintos ou nos entroidos. Logo empecei a tocar nun grupo en vodas, bautizos e comuñóns. Tocaba o teclado e cantaba.

Pouco despois ofrecéronme entrar no grupo Triki ta ke. Imanol Goikoetxea era de Urdiain e el chamoume. Gravamos dous discos e traballei con eles durante tres anos, ata que quedei embarazada. Parte da culpa foi do baixista do grupo [ri]. Temos tres fillos, o maior toca o piano, o segundo o acordeón e o máis pequeno pronto empezará coa batería. Podemos organizar o grupo en casa!

Como chegou ao club Irrien Lagunak?

En 2011 vin en Berria un anuncio que dicía que necesitaban actores para facer uns personaxes. Eu coñecía o proxecto porque eramos socios e en parte do currículo mandei unha mensaxe dicindo: “Son Anabel Arraiza, actriz e músico, traballou en televisión e teatro, e nai de tres fillos”. Chamáronme enseguida e empecei a encarnar ao personaxe de Mari Kalanbre.

Os teus fillos non se pon celosos por ter que compartir á túa nai?

Despois da sesión, temos o costume de quedarnos cos nenos e darlles un bico. A primeira vez que os nosos nenos viñeron verme, esperaron a que pasasen todos. Daquela o pequeno abrazoume estreitamente e non puido soltarme, como dicindo “isto é meu”.

Que feixes agora nesta iniciativa?

Oh, que non fago! Agora estou en pleno apoxeo con Ane Pirata e facemos un baile familiar. Unimos as miñas dúas facetas: a do actor e a do cantante. É un traballo moi próximo, moi bonito. Coñeces a nenos, familias, diferentes situacións…

En calquera caso, o noso eixo principal é a revista. En canto ás publicacións infantís, observouse que había un oco. Nós tivemos Ipurbeltz, por exemplo , pero agora non había ningún tipo de revista, e aínda que vivamos na era dixital, o soporte en papel é moi importante a esa idade. A publicación da revista implica a realización de traballos promocionais: un gran traballo de difusión nas redes sociais, un sitio web vivo…

Os valores que queremos transmitir son a solidariedade, o traballo comunitario, a convivencia, a natureza, a saúde, a cultura, o eúscaro e as actitudes a favor da ciencia. Este Club creouse para transmitir estes valores e con ese obxectivo xurdiron todos os personaxes: Tiritatxo, Ane Pirata, Mari Kalanbre, Martin Bertso, Largabista…

Estás na asociación Bizipoza.

Todo iso, unido á vontade de manter e promover todas as relacións de solidariedade traballadas ao longo dos anos, deu lugar á creación da Asociación Bizipoza no ámbito da acción social. Na actualidade existen 30 asociacións de nenos e nenas con necesidades especiais e as súas familias. Son asociacións de todo tipo que traballan para mellorar as condicións de vida destes nenos e nenas. Son nenos e nenas con enfermidades ou outros modelos de familia, que traballan no Estado español ou no País Vasco. Diferentes tipos. Hai moito traballo no fomento das relacións e hai unha persoa que agora só se preocupa por iso no grupo. As asociacións teñen un traballo tremendo no seu día a día e o que queremos é socializar a súa realidade, detectar as súas necesidades afectivas e materiais e pensar como podemos axudarlles. A última delas foi a da Asociación de Familias de Menores Transexuais de Navarra Chrysalis.

Que fan con esas asociacións?

Contamos cunha ampla rede de voluntarios, entre eles grandes grupos como Hik Hasi. Tratamos de pór en contacto a asociacións con necesidades e persoas voluntarias con ganas de traballar. Os seus valores son moi importantes, tamén na nosa sociedade, e a través da solidariedade queremos achegar ao eúscaro a todas esas familias. Os pallasos dino a miúdo: nacemos da construción popular, estamos a facer risas e facémolo con orgullo. Somos moi pequenos, porque os vascoparlantes tamén somos poucos, pero facemos o que podemos.

Que é a Rede Municipal de Irrizales?

Trátase dunha rede que estamos a tecer entre os concellos para conseguir o apoio económico ao proxecto. A cambio de axuda, ofrecemos a posibilidade de levar a nosa revista a todas as escolas. Parece que todo o mundo coñécenos, pero non é certo e ademais a xente está moi confusa. A revista é máis que Pirritx, Porrotx eta Mari Motots. Xunto co grupo de pallasos Katxiporreta, Irrien Lagunak é a editorial Elkar e Berria. Son moitas as asociacións que colaboran connosco: Elhuyar, Urtxintxa, Txatxilipurdi, etc.

Pirritx, Porrotx eta Mari Motots participan en obras de teatro e ás veces participan en varias representacións do club Irrien Lagunak.

Pero Porrotx está en todas partes.

É certo que Porrotx vai a mil sitios. Durante dúas sesións pola tarde, e pola mañá, estará cos de SEASKA, en solitario, realizando outro programa. Non se cantas veces pinta a cara durante o día. Joxe Mari é incrible!

Cantas persoas traballades?

Un Bizipozan e tres no club Irrien Lagunak. Somos poucos, e ademais hai moito traballo que non se ve: reunións, informes, trámites administrativos…

Aínda por riba, está vostede traballando en dúas obras de teatro.

Si. O ano pasado estreamos as dúas en tres meses: unha dramática sen ti e outra cómica Ecoetiquetopatetikobikoa. Cando me ofreceron o dramático, collino con medo porque agora estou inmerso no mundo dos nenos. Ademais, o tema que trata é o cancro. O meu pai morreu de cancro hai cinco anos e os ensaios foron moi duros, porque todo mesturábase, pero me veu moi ben. O feito de que todos eses sentimentos estean a bailar foi moi positivo. O outro traballo é moi divertido. Posibilidade de pasalo ben unha hora.

Como che defines?

Son a Marisalts. Gústame probar cousas novas e ademais, si é en eúscaro, perfecto. Quizá a alguén que sabe máis que eu debería deixarlle facer algunhas cousas, pero bo.
Apúntasche a calquera cousa?
Poida que si. O ano pasado celebrouse o primeira Maratón de Montaña Feminina do mundo en Sunbilla e pedíronme que fixese o relato por megafonía. Eu non tiña nin a máis mínima idea, pero collín o micro e púxenme a pasalo ben, a gusto, ata que cheguei o último.

Que queres facer?

O meu proxecto en música. Pero non teño tempo de mergullarme nas tarefas creativas. Teño ideas, pero non tempo. Por outra banda, tamén faría algo a gusto para os maiores, pero aínda non o teño moi claro.

Ganas de volver á televisión?

Si, pero en televisión non se produce case nada. Non o vivín de cerca, pero as condicións anteriores xa non están. Na redacción dos programas traballan catro gatos, e ademais son eles os que fan o traballo de produción e os que presentan o programa. Se nos afacemos a iso, quen pode levantalo? Non me gusta o que están a facer. Os pratos están buxán e todo o diñeiro vai a moi poucas sesións.