argia.eus
INPRIMATU
Nalgún momento
Jakoba Errekondo 2016ko maiatzaren 04a
Karrazkiloa (Rhamnus alaternus). Argazkia: Jakoba Errekondo
Karrazkiloa (Rhamnus alaternus). Argazkia: Jakoba Errekondo

O carrozillo ou caracol (Rhamnus alaternus) non é abundante. É berozale e vive moi ben entre outras árbores e arbustos que comparten esta mesma afección, como o madroño (Arbutus unedo), o alcornoque (Quercus suber), o lauro (Laurus nobilis), a maternidade (Quercus pyrenaica) e outros que non teñen “resurrección” ao final do nome, como o brezo branco ou a leituga (Hojalata). Gústanlle as rexións húmidas tépedas. No paraíso da costa do País Vasco gózase, pero non en todas partes, as terras que lle gustan son secas, con pouco nitróxeno e alto pH; non en balde dise que as zonas habitadas do carrozillo son terras da arte.

É unha especie dioica, é dicir, algunhas plantas son femias e outros machos. Xa o dixen o outro día, cando o pole do macho fecundara á femia, si cómese o froito que esta última dá, as tripas baleiraranse nun dicir amén. En caso de inxestión masiva, o risco de sangrado ou hemorraxia na cavidade é moi alto. A auga das súas poliñas e follas novas tómase para derretir sangue; o botánico catalán Pío Font i Quer explícao perfectamente no libro Plantas Medicinais, O Dioscorides renovado (1961): pór un arañazo na auga, cando ferve, dicir un padriño e quitarllo do lume. Din que hai que bebela pola mañá, en xaxún, sen mesturar azucre e sen facer bobadas nin bobadas, dentro do rau! Hoxe en día, grazas á lúa, como non sabemos padriños, que teremos que dicir? Que verso ou canto ten a estatura ou semellanza daquel vello pai? O que o saiba, bótao.

Coas súas ramas fanse paus. A pel utilízase para tinguir a la de amarelo. A madeira, compacta, dura e igual, é boa para traballar no torno. O etnógrafo e académico de honra alavesa Gerardo López de Guereñu, na súa obra Botánica popular alavesa (1975), cheira a esta madeira e é un excelente combustible para quentar os fornos de pan. Do mesmo xeito que o seu primo Rhamnus, o da franga zumalicarra, é apta para facer mangos. Sobre este curmán, o biólogo navarro Luís Miguel García Bona tráenos unha bonita curiosidade en Navarra, plantas medicinais (1981): o seu carbón lixeiro usábase para fabricar pólvora.