Nalgún momento
O carrozillo ou caracol (Rhamnus alaternus) non é abundante. É berozale e vive moi ben entre outras árbores e arbustos que comparten esta mesma afección, como o madroño (Arbutus unedo), o alcornoque (Quercus suber), o lauro (Laurus nobilis), a maternidade (Quercus pyrenaica) e outros que non teñen “resurrección” ao final do nome, como o brezo branco ou a leituga (Hojalata). Gústanlle as rexións húmidas tépedas. No paraíso da costa do País Vasco gózase, pero non en todas partes, as terras que lle gustan son secas, con pouco nitróxeno e alto pH; non en balde dise que as zonas habitadas do carrozillo son terras da arte.
É unha especie dioica, é dicir, algunhas plantas son femias e outros machos. Xa o dixen o outro día, cando o pole do macho fecundara á femia, si cómese o froito que esta última dá, as tripas baleiraranse nun dicir amén. En caso de inxestión masiva, o risco de sangrado ou hemorraxia na cavidade é moi alto. A auga das súas poliñas e follas novas tómase para derretir sangue; o botánico catalán Pío Font i Quer explícao perfectamente no libro Plantas Medicinais, O Dioscorides renovado (1961): pór un arañazo na auga, cando ferve, dicir un padriño e quitarllo do lume. Din que hai que bebela pola mañá, en xaxún, sen mesturar azucre e sen facer bobadas nin bobadas, dentro do rau! Hoxe en día, grazas á lúa, como non sabemos padriños, que teremos que dicir? Que verso ou canto ten a estatura ou semellanza daquel vello pai? O que o saiba, bótao.
Coas súas ramas fanse paus. A pel utilízase para tinguir a la de amarelo. A madeira, compacta, dura e igual, é boa para traballar no torno. O etnógrafo e académico de honra alavesa Gerardo López de Guereñu, na súa obra Botánica popular alavesa (1975), cheira a esta madeira e é un excelente combustible para quentar os fornos de pan. Do mesmo xeito que o seu primo Rhamnus, o da franga zumalicarra, é apta para facer mangos. Sobre este curmán, o biólogo navarro Luís Miguel García Bona tráenos unha bonita curiosidade en Navarra, plantas medicinais (1981): o seu carbón lixeiro usábase para fabricar pólvora.
O pasado febreiro. Adeus ao inverno e benvidos á policía municipal, ao céspede ou ao céspede. É bonito que che ennegrecas, pero para unha próxima vez deixarei ese camiño. Aínda quero tirar da madeira...
O outro día Berria traía a historia da desolada fachada de... [+]
Da madeira xorde máis que acha, entre outras expresións... Pero o proverbio di: "Acha pola madeira". Volta da muela: da semente á planta, semente á planta. Moitos deles foron Gotzon Garate. Preparada para o goce?
Que madeira, que acha. Que tronco, que acha! Semente. Era un... [+]
Madeiras duras, resistentes, que terán que soportar moita tensión e forza, botaranse nestas tebras, como dicía o outro día. Si por casualidade córtasche algunha árbore para conseguir unha madeira deste tipo, a lúa menguante de febreiro pecharase cun mes, e eses son os... [+]
O inverno adoita ser a época da madeira e a madeira. A maioría dos que se usan na nosa cultura córtanse no inverno. As madeiras resistentes, resistentes, resistentes á tensión e á forza, tiraranse nestas lúas. Os traballos de demolición de troncos que dean lugar a... [+]
As condicións meteorolóxicas han acabado; a auga, a auga e a auga. De que falar no ascensor ou na parada do autobús? Non hai novidades e hai que empezar a tirar doutra cousa para contar historias. A vantaxe de que se di que hai mal tempo, hai que pensar... O barro volveu ao... [+]
Zuraz inguratua nabil azken aldi honetan. Basoak eta zuhaitzak gugan duen indarra, eta gure kulturan duen eraginaz dokumental galant horietako bat egiteko ardura tzarra hartua du bizkarrean Jon Maiak; Gutik Zura du izena eta bera gauzatzen sos batzuekin lagundu nahi duenak jo... [+]
Arbolari bezalaxe zuhaitzari agaia jarri eta adarrei goian eustea kultura da. Jakintza handia, kultura. Bestela adarrak hautsita eta desitxuratuta, zarrapastroso litzatekeen landare tzarrari lagundu, eta era berean etorkizun berri bat eman. Kultura: landu. Hazten lagundu... [+]
Biolina jotzen det. Biolin-jotzaile baino harpa-jotzaile hobea naiz, baina biolina dut bizibide. Uda beroa; beroak luze jotzen du. Guk jo eta berak jo. Uda partean dut nik pagotxa, kontzertu korda. Alferra, udan, lehenaz gain, harrotu egiten da, eta batzuek kontzertu batean edo... [+]
Umeak ginela, txakurren bat azkura baretzeko edo arkakusoak haizea hartzera bidaltzeko hankarekin hazka egiten ikusten bagenuen, “gitarra jotzen” ari zela esaten genuen. Txakurrek, ez dakit, baina zakurren batek joko du biolina. Biolin-jotzaile zakurren bat izango... [+]
Zuhaitzak, arbolak eta zuhaixkak muskildu, inausi eta lepatu egiten ditugu. Batzuetan muskil edo kimu ttikiak, eta besteetan adartxoak, adar politak, baita adar tzar asarreak ere. Berari kendu, eta bueltan zauria utziz.
Forma jakin bat emateko mozten ditugu landareak: itzala... [+]
Aurrekoa amaitu nuen erari helduko diot: gosea piztuz. Gazta aipatu nuen. Alnus glutinosa, haltzaren ezpalez ketzen direla nioen, baita haltzak bihotzaz gain odola ere baduela. Kolore gorri asko eransten dio gaztari, gorri hila, distiragabe hila. Ketzen azkarrena da haltza,... [+]
Odol giroa nagusi izaten da neguero. Guraize, aihotz, zerrote, motozerra... inauskaiak zorrotz! Epaia emateko prest epaikiak. Epaile kaskarin gehiegi. Buru beroko kasko asko. Bihozgabe bihozgabetzaileak.
Inausten diren zuhaitzek bihotza non duten ez dakigu. Sentitzen dutelako... [+]