- Os migrantes e refuxiados permanecen hacinados en Idomeni (paso fronteirizo entre Grecia e Macedonia), mentres que os campamentos da illa de Lesbos convertéronse en centros de detención. A Unión Europea ten as súas portas pechas e unhas 50.000 persoas atópanse en Grecia nunha situación na que non poden ir máis. O fotógrafo pamplonés Dabid Sánchez e a xornalista madrileña Laura Beira foron testemuñas directas da situación.
Como está organizada a recepción dos barcos que chegan a Lesbos?
Laura Beira: Antes da chegada dos socorristas cataláns de Proactiva, as embarcacións chegaban sen rumbo a lugares de difícil acceso, a zonas perigosas entre rocas. Desde que hai socorristas, os buques son remolcados á costa.
Dabid Sánchez: O traballo destes cataláns é vital, o número de mortes de inmigrantes reduciuse moito. Atópanse desde outubro, cando comezou a chegada masiva de barcos. Primeiro viñeron dous membros de Proactiva e estiveron alí 15 días, ata que se lles esgotou o diñeiro. Os propios veciños de Lesbos recolleron o diñeiro para que os socorristas quedasen.
Chama a atención que nunha das cuestións máis importantes de Europa non haxa institucións oficiais na chegada dos refuxiados.
-Caramba, señor! Sánchez: Non se aprecian organismos oficiais nin en Lesbos nin en Idomeni. Os únicos que vimos traballar son os Médicos Sen Fronteiras, e sobre todo os voluntarios de Grecia e do estranxeiro. Lemos o logotipo de Acnur en varias tendas de campaña, pero non hai rastro dos seus traballadores.
L. Beira: A grandes ONG salguen cando veñen os medios de comunicación para facer declaracións.
E que vistes en Idomeni?
-Caramba, señor! Sánchez: Idomeni é unha estación de tren, rodeada de campos de cultivo. A única protesta que poden facer os migrantes é cortar a vía do tren, pola que pasan todos os días un tren cargado de cereais. A estación é un gran mar cheo de tendas de campaña.
L. Beira: Desde Lesbos, os refuxiados son trasladados en ferry a Atenas, onde permanecen ingresados desde o mércores. E logo buscan a maneira de subirse pola capital. Até agora viaxaron a Macedonia, porque queren ir a Suecia ou a Alemaña pola ruta dos Balcáns. Non queren quedar en Grecia, porque a situación tampouco é fácil.
Hai algunha diferenza no trato a migrantes?
-Caramba, señor! Sánchez: O primeiro día que chegamos a Idomeni só podían pasar os sirios e os afgáns ou iraquís non. O segundo día tamén pasaban sirios, pero só en zonas como Alepo. Os Homs non tiñan dereito a pasar, alegando que nese momento non había ningún conflito. O número de persoas que cruzaban a fronteira cada día foi diminuíndo.
L. Beira: Pero non perderon a esperanza de entrar. Máis de 10.000 persoas atópanse en Idomeni, e están convencidas de que non poden manterse nesta situación durante moito tempo. Por iso non se moven do seu sitio. Fan longas colas e comen e dormen alí para non perder a quenda. Poden permanecer máis de dez días sen moverse da fila.
Como é a convivencia entre persoas refuxiadas de diferentes orixes?
-Caramba, señor! Sánchez: En Idomeni están organizados por países. Noutros lugares, como o Pireo de Atenas, produciuse unha pelexa entre sirios e afgáns que terminou co 1-Ou. Os alxerinos e os marroquís están un pouco máis lonxe, xa que non teñen ningunha posibilidade de entrar na zona.
L. Beira: En Idomeni apenas vimos pelexas. Pero tamén as poucas organizacións que traballan no país fan distincións e só prestan axuda ás que están rexistradas. Si un cidadán de Afganistán, SOMALIA ou Alxeria ía pedir comida, a Cruz Vermella grega negáballe a bolsa de comida porque non estaba rexistrada.
-Caramba, señor! Sánchez: Os migrantes non entenden as razóns da separación. Os iraquís e os afgáns dicíannos que levan anos na guerra. En Idomeni tamén hai palestinos, da liña de Gaza. Ou os kurdos de Turquía... E agora tamén queren deter e deixar en mans dos seus inimigos aos kurdos oprimidos en Turquía!
As mafias aproveitan a necesidade dos migrantes?
-Caramba, señor! Sánchez: A contía ascende a 800-2.000 euros para pasar de Turquía a Lesbos, nun barco que transporta entre 15 e 20 pasaxeiros, e no que finalmente embarcan unhas 70 ou 80 persoas. Uns refuxiados contratan a totalidade da viaxe que lles levará a Alemaña en Turquía, a cambio dun importe de 12.000 euros. Pero o negocio non o fan sós, os taxistas tamén teñen beneficios. Nós tivemos problemas por coller a algún refuxiado no camiño e por axudarnos en coche, os taxistas dicíannos que ían denunciar por tráfico ilegal.
Con que ánimo chegan a Idomeni os refuxiados que viron en Lesbos?
-Caramba, señor! Sánchez: En Lesbos ou Idomeni, as caras son moi diferentes. Chegaban a Lesbos alegremente, despois dunha das etapas máis duras. O rostro de Idomeni se lles ensombreció.
L. Beira: Tamén ten que ver co lugar. O peor dos idomenis é a choiva: móllaselles a madeira coa que se quentan, méteselles auga nas tendas de campaña, éncheselles a roupa... Vivir nesta situación é moi duro animicamente. Ademais, hai unha chea de persoas amputadas, ou que se moven en cadeira de rodas, e élles case imposible moverse no barro.
Como está a responder o Goberno grego?
L. Beira: A situación desbordóuselles. Máis que o Goberno, é a sociedade civil a que está a responder. Son eles os que dan as axudas básicas.
-Caramba, señor! Sánchez: En Atenas hai moitos refuxiados e en Pireo só ven voluntarios, non hai ningún representante do Goberno. Os refuxiados de Grecia puideron ser acollidos grazas á organización da poboación en xeral.