Desde Ayala chégase pronto a Pagoeta. Atopamos o mar de fronte desde esta paisaxe verde. “Aquí están os molares no paraíso: nunha zona de alta humidade, pero á vez con temperaturas cálidas na costa”, explica Antxon Gómez, garda forestal do parque. O tezo é unha especie procedente do xurásico. Tras a última glaciación (entre 110.000 e 10.000 anos), as choivas caídas en toda Europa estenderon o tezo a todo o continente. Co cambio climático comezou a retroceder ante outras especies, pero no noso caso mantivéronse as precipitacións e o grao de humidade: condicións óptimas para o tezo. Cando o ser humano comezou a despexar as zonas de pastoreo, os cortes axudaron ao haxa e danaron o carballo, o tezo e outras especies.

Clave no fin do feudalismo

O maior prexuízo que o ser humano fixo durante séculos á propagación da vagina foi, con todo, o da industria armeira. Na Idade Media, os galeses inventaron un arco especial fabricado coa sardiña. Este arco foi utilizado na Guerra dos Cen Anos e o 80% da nobreza francesa foi enviado ao traste nunha soa batalla: “Aquilo sería o comezo do fin do feudalismo”. Ante esta situación, os ingleses comezaron a utilizar masivamente estes arcos e destruíron as poboacións dentais de toda Europa. A especie, naquela época, non se atopaba no seu mellor momento, e cortes de ritmo en moitos lugares impedíronlle a recuperación.

No escudo de Gipuzkoa

En contra da tendencia xeral, Pagoeta, que tamén acolle as comarcas de Aizarna e Hernio, está en proceso de recuperación do tezo e é unha das poboacións máis importantes da Península e de Europa. Por que? Cando na década dos 50 a Deputación de Gipuzkoa comprou a leira de Pagoeta, o técnico de entón, debido a que o tezo figuraba no escudo de Gipuzkoa, decidiu non cortar as pezas. “Na maioría dos lugares cortáronse, ou o gando movíase, dificultando a recuperación da árbore. En poucos sitios déronse as condicións de aquí” di Gómez.

“Hai pouco veu visitala un grupo que estivera na maioría dos bosques de tezo peninsulares, e non sabían que tiñan unha das poboacións máis grandes xunto ás súas casas”. É o momento, por tanto, de difundir ese patrimonio ecolóxico e pór en valor os dentes de Pagoeta e da súa contorna!