Ao meu regreso a esta casa, cando medido o paso, o primeiro é pesado, e non me inclino máis que durante as últimas semanas sen reflexionar. Para ter un sitio libre e amplo, resúltame curiosamente difícil. Con todo o meu gusto, as frases empezan e vanse formando en verso inconcluso. Xa sabía eu que viña da educación católica, non da iniciación, senón da perversidad. Sabía que quizá tiña demasiados temas que tratar, non se sabe por onde empezar. Porque, que diaño?, por que?, por que?, por que?, por que?, por que?, por que?, por que?, por que?

Non hai nada tan incómodo como os suspensos. De mozo un profesor prohibiume utilizalas. Dicía que non lle causaban ningunha graza, que non era por curiosidade, senón por frustración: “Tres puntos e non sabémolo! Tres puntos: Adiviña a secuencia? Tres puntos: Non sei e pon o que queiras? Tres puntos e que? Non me atrevo? Non sei que pensar? A suivre? Quen non ten unha idea clara ponos: o que ten claro vén deitarse en por si ao papel”.

Si, claro. Pero velaquí. Os de Iparralde sabemos en que estamos? Nas próximas semanas comezarán as votacións a favor da Mancomunidade, pobo a pobo, até o mes de marzo e co obxectivo de adecuar a nosa realidade. Si por hoxe a opinión e os cálculos pragmáticos en papelitos xarados nas esquinas das mesas dos cafés dan a favor, o suspense segue nas nosas ocupacións, nas nosas conversacións, nos nosos pensamentos. Até agora falaron os partidarios e os esperanzados, á espera de que se levante o diluvio dos contrarios. Até hai pouco realizáronse reflexións, como facer a transición, prazos, competencias, servizos e persoal. A partir desta fase de execución e organización, hai grandes preocupacións políticas, económicas, sociais, fiscalidade, por suposto, que serán tratadas de forma prioritaria. E, pola contra, os temas favoritos dos vascos, como as relacións transfronteirizas, o eúscaro e a cultura, que si mereceron a pena mereceron grupos especiais de traballo e noites de reflexión, seguramente serán tratados cronoloxicamente despois de todos os demais. Queredes dicirme que empregue máis tempo no futuro? É posible. E hai cousas que non son claras: até onde imos estar máis adiantados?

Con todo, mentres non se ve o resultado definitivo das votacións, o epílogo escríbese en puntos suspensións. Tres puntos. Porque ninguén sabe o que vai pasar nin o que se pode pór neste capítulo. Porque non se sabe que norte dar os cargos. Porque, despois de todo, ao cabo de dous séculos, ninguén sabe realmente o epílogo. Tres puntos porque ninguén quere imaxinar unha sucesión dramática. Porque é unha reserva axeitada, demasiado pronto para expor dúbidas.

Creo que o Norte está así neste momento, coma se o alento se raptou, impregnado de condicións hipotéticas, cheas de frases concesivas. Polo menos, así sinto, máis alto que entre a néboa. E os que lle rodean de modo similar, sen arroxar a toalla ao que está sentado no banco de á beira, con moitas preguntas, pero con consenso. Ben, tamén poden existir algúns, andangos, que se futan ou que se perdan, por suposto.

A decepción ensina a mentalizar os costumes de antemán e a ser prudente coas reflexións e as palabras tímidas…

Seguirá...