Os bancos e a súa escasa regulación e control son os principais responsables da actual crise. As experiencias de Estados Unidos e de Europa mostran claramente a responsabilidade dos bancos, e os cidadáns confirman esa crenza. As críticas que se fan ao sistema bancario no Estado español e en Hego Euskal Herria están por encima da media europea.

En calquera caso, é paradoxal que outros factores que tiveron moito que ver na crise, como o aspecto tradicional ou a corporación mediática, sufran unha deterioración tremenda, reforcen a posición dos grandes bancos. Por exemplo, na maioría das enquisas repítese que o bipartidismo no Estado español ha perdido ao redor de 25 puntos en termos de intención de voto e que os grandes diarios han perdido o 40% dos seus lectores. Pola contra, a cota de mercado dos principais bancos do Estado está na súa cúspide histórica: antes da crise, os bancos non recibían nin o 50% dos depósitos dos cidadáns, xa que as caixas eran as maioritarias, pero hoxe en día o 90% dos depósitos están en mans dos bancos. Como é sabido, a desaparición das caixas provocou unha reestruturación no sector e a maior parte dos depósitos das caixas foron a parar aos bancos.

Doutra banda, a maior parte das perdas dos bancos do Estado a principios da década veñen dos 90.000 millóns de euros estimados pola Comisión Europea. O Goberno xa deu por perdido máis dun terzo desa cantidade, pero no futuro veremos que esa cantidade se vai a incrementar aínda máis. Por todo iso, as entidades financeiras do Estado español han recuperado o máximo nivel de rendibilidade. Con todo, 2014 foi o mellor ano para os bancos –segundo datos do Banco de España–, xa que os beneficios netos han subido un 36% respecto ao ano anterior. Algunhas previsións para 2015 apuntan a unha maior subida dos beneficios. As liñas extraordinarias de financiamento abertas polos Bancos Centrais Europeos e o tratamento beneficioso recibido da Facenda tiveron moito que ver co crecemento da rendibilidade. De feito, esta mellora dos resultados produciuse no momento no que o volume de negocio da banca baixa, o principal indicador é a caída recente do volume de crédito. Por último, a razón adicional da revitalización do negocio bancario é a tremenda perda de postos de traballo no sector, con 60.000 postos de traballo menos que en 2008 e unha redución do 30% na rede de oficinas.

Con todo, o descenso da rendibilidade antes da crise se converteu nunha preocupación do poder financeiro do Estado, sobre todo pola baixada dos tipos de interese. Fronte a iso, preténdese impulsar a fusión e a absorción de bancos, sobre todo entre aquelas entidades financeiras de menor tamaño, como é Kutxabank. Como vén sendo habitual, as elites financeiras teñen sede de poder oligopolista e o risco de que o modelo financeiro afástese máis das necesidades básicas da xente é evidente.

Con todo, aparecen os primeiros indicios para outro modelo financeiro da man das experiencias de entidades financeiras como Fiase, Coop57, Triodos… que están a construír e difundindo os seus valores de cooperación e solidariedade adscritos. Ademais da resposta política, os consumidores financeiros tamén poden buscar solucións neste importante ámbito. Temos a responsabilidade de difundir as sementes do futuro modelo financeiro solidario e comprometido, para que todos sexamos os gañadores.