A partir de agora, tomarase como base a festa que se celebrou en Gabiria o pasado 14 de xuño. É o resultado dunha fase de reflexión. Segundo cóntanos Nagore Iñurrategi, “hai tres anos vimos dificultades para facer fronte á festa, escapábanos polas dimensións que tomaba. Os pobos non tiñan ilusión para organizar a festa, víano como unha carga e iso xa acendeu todas as alarmas. Hai dous anos, na asemblea chegamos a expor si seguiriamos facendo festa ou non. A asemblea mostrouse a favor de seguir, pero mantendo o cambio”. Mikel Goñi explicou que os profesores tamén sentían a necesidade dun cambio no sistema educativo vasco. Os medios de comunicación, seguindo a lóxica das festas das ikastolas, preguntábanlles en que investirían o diñeiro gañado, “e iso non era o modelo de festa que queriamos impulsar”. O ano pasado empezaron a traer a un documento os puntos acordados entre profesores e pais. Aos poucos estase definindo un regulamento que servirá de base para todas as festas. O mesmo será sometido a votación a principio de curso.

Bases da festa do futuro

Tal e como adiantou Goñi, unha das características principais do proxecto será o carácter público: “Nós non temos outra solución, temos que ser públicos á medida que teñamos, e a festa ten que ser parte diso. Sácanse beneficios económicos? Pois se poden utilizar para a festa do ano que vén, pero o obxectivo non debe ser iso”. Iñurrategi sentiu a necesidade de destacar o carácter de toda a rede: “O pobo que organiza viviuno coma se fose unha festa do seu pobo. Claro que o pobo mesmo adquire gran importancia e é protagonista, pero é a Festa das Escolas Pequenas, que representa a todas as escolas pequenas”.

Como leva a filosofía á festa?

Iñurrategi explicou a brecha entre teoría e práctica: “Na aula de Ideas todos podemos estar de acordo: o que queremos é reunirnos, para reivindicar que estamos aquí... pero ao organizar a festa xorden os medos económicos e o resto”. Din que o orzamento que tivo a festa de Gabiria é o axeitado para fundamentalo, xa que sería de Gabiria a “festa máis cara”: Gabiria non ten refuxio, hai que pór transporte para chegar... En palabras de Iñurrategi, “a nosa intención é marcar a cantidade básica das infraestruturas, pero cada ano estudaranse as necesidades do lugar. No acto, as actividades da mañá foron xogos e pola tarde un espectáculo (circo)”.

Goñi explicou que tamén se optou por limitar a venda de camisetas: “A das camisetas converteuse nunha carga de tensión nos últimos anos. Si non se trata dun beneficio económico, por que ter tanto traballo, indo e vendendo? As camisetas poden ser unha forma de ingreso, pero tamén hai outras vías”. Iñurrategi fala da función que desempeñan as camisetas: “Serven para visibilizar, son publicidade móbil. Hai unha cuestión de identidade, ir de vacacións e aprisa! Pequena escola!’ atopámonos contentos. A venda ten sentido en Gipuzkoa, nalgúns vales, non quedaremos sós no noso pobo! Pero a partir de aí limitámolo”. En canto aos beneficios, Iñurrategi destaca un factor importante: “Nos orzamentos tamén queremos contabilizar os traballos que se realizan sen cobrar, porque as nosas festas se basean no traballo voluntario e os beneficios veñen de aí”.

Como están as escolas pequenas?

A pesar de que as Eskola Txikiak son públicas, ás veces son necesidades –porque os edificios están en mal estado, os concellos teñen un orzamento moi baixo…– e polo seu tamaño están a traballar constantemente en perpetuarse: na maioría dos casos, as novas escolas abríronse ou se conservaron debido á actividade da cidadanía, non directamente pola administración. O diñeiro da festa non cumpre tamén a función de caixa de resistencia? Goñi respondeu: “Nas Eskola Txikiak temos necesidades, pero hai que traballalas por outras vías, non hai que aproveitar a festa para conseguir diñeiro para satisfacelas. Manter as relacións coa administración é fundamental. Debemos buscar a implicación da Administración. No tempo en que eu son o coordinador do profesorado, sentín que a administración está disposta a traballar eses camiños, a falar... a pesar de que nalgúns momentos puxo os seus límites”. Puxo exemplos: “En Ezkio-Itsaso puxeron a escola e noutros lugares, por exemplo, en Gatzaga non deixaron abrir a sala de Primaria”. Di que cando non se consegue a implicación da Administración, abordáronse outras vías: “Cando se viron moi apertados en Lizartza, os seus pais puxéronse a protestar e influíron. Tamén os de Arroa e Oikia, os de Alkiza... A ver si desta maneira conseguimos que todos melloren a situación”.

Desde o punto de vista xeral, asegurou que a situación das escolas pequenas é moi boa: “Pero hai algúns que están moi mal. En comparación co profesorado doutras escolas, os profesores das escolas pequenas temos grandes vantaxes para atender a educación dos nenos. Nalgúns casos tamén temos dificultades para manter ao profesorado existente, e para iso temos que facer esforzos. Este ano, por exemplo, atopamos algunhas portas pechas, polo que temos que volver facer un camiño entre a administración e os profesores: traballar a metodoloxía, traballar a relación cos pais... Temos que abordar estes temas”.

Indican que outra das razóns para elaborar o regulamento da festa é que a relación entre o profesorado e os pais e nais na rede de escolas pequenas centrouse moito na organización da festa, “na tensión da festa”. A partir de agora, queren abordar temas de ámbito local porque, en palabras de Iñurrategi, “o principal problema das escolas pequenas non pode ser a festa. Os problemas que se comentaron corresponden á coordinadora”. Segundo adiantou, “despois de reflexionar sobre a festa, toca reflexionar sobre a coordinación. É un orgullo ter tantas escolas pequenas en Gipuzkoa, somos os únicos que mantemos esa vitalidade. Por parte dos pais e nais da pequena escola, en Euskal Herria somos os únicos que estamos tan ben organizados. A Coordinadora ten un gran potencial, unha forte dinámica mensual. E debemos tomar conciencia do valor da coordinadora e aproveitar máis a súa fortaleza. Temos que recuperar a súa función. Ese é o reto do futuro”.