En Navarra, o nerviosismo chegou ao centro de todos os sectores políticos. Poderían ser as eleccións máis importantes dos últimos 30 anos. En Álava, está en xogo a supervivencia do pp vasco. E verase en Gipuzkoa a unha forza independentista como EH Bildu que quere facer fronte ao neoliberalismo, aínda que gañase, deixaríanlle gobernar de novo contra a corrente dominante.

As eleccións son o termómetro máis importante para medir os cambios sociais nun só día. Ás veces percíbese claramente a mesma dirección e a falta de tensión da anterior lexislatura. Non é o caso, esta vez as entrevistas dos resultados electorais están a chegar como poucas veces ás cociñas e os txokos da rúa.

Os resultados marcan a pauta do cambio, pero os partidos clásicos –a dereita e esquerda- terán que tomar o punto de vista dalgúns dos acontecementos dos últimos anos: Podemos, Cidadáns, o salto dos movementos sociais á política institucional, os procesos internos de selección de cargos electos, a relación entre o partido e o seu goberno… Quen non mostre a capacidade de adaptación vai abordar a nova era político-social que trouxo a crise.

Algunhas hipóteses. Navarra: anuncian empate técnico, non hai enquisas que dean unha vitoria moi clara a un bloque: UPN-PSN-PP-Cidadáns/Geroa Bai, Podemos, EH Bildu, I-E. Pódese crear unha composición entre bloques? Moi mal, pero nas enquisas aparece unha: GEROA Bai, Podemos, PSN e Esquerda-Ezkerra. Non sería que Laura Pérez prefira ir da man do PSN, pero si o sería para Podemos de Madrid, sobre todo si a alternativa é ir con EH Bildu.

A hipótese dun cambio claro: o bloque da alternativa –sen PSN, por suposto– consegue 26 escanos. Si Geroa Bai é a primeira, Uxue Barkos será o próxima lehendakari. Se gana Podemos, Laura Pérez. E EH Bildu é a primeira forza do bloque? A lóxica democrática levaría a dicir que el debería ser o próximo lehendakari no esquema do cambio, pero… entón ouvirase que “a sociedade navarra non está preparada para unha situación como esta”, ou que “un goberno como este non duraría un ano”, ou que “a coalición aínda necesita unha revitalización democrática máis profunda” ou outras escusas. Pérez di que se centrarán nos programas, que Araiz respectará a opción da primeira forza do bloque e que Barkos non o sabe, que se decidiría tras os resultados.

Tamén pode ocorrer que UPN, pp e Cidadáns logren máis que outros bloques, por exemplo, gañar 22-21. Sería un “Goberno de salvación”, pero tamén un goberno moi débil. Tamén sería posible que o 24 de agosto non se formase un Goberno e que se tivesen que repetir as eleccións. Trataríase do peor escenario, e ese é a segunda pantasma máis potente que UPN está a utilizar na campaña electoral deste ano. O primeiro deles son os bascos e EH Bildu, e como.

En Álava, si o PNV e EH Bildu quixesen, o pp non o faría. Ou o mesmo si o PNV e o PSE así o queren. Non é imposible, pero vai ser moi difícil que o pp volva gobernar a Deputación de Álava. E en Vitoria? Talvez Javier Maroto logre a maioría absoluta, pero se EH Bildu, Suando, apoiado por Podemos e Irabazi logran o que din as enquisas, unha candidatura de esquerdas podería derrotar ao pp. E a suma de jeltzales e socialistas tamén. Ou os de PNV e EH Bildu. Nos concellos, a diferenza das deputacións, hai que conseguir a maioría absoluta para conseguir a alcaldía e si non, o candidato da lista máis votada obtén automaticamente a alcaldía (1). En mans de quen está, pois, o último bastión do pp vasco?

Na loita polos Olano, a opción de Xabier é máis complicada. A relación entre o PNV e o PSE atopábase noutra conxuntura en 2011, cando aínda Patxi López era lehendakari. Os dous partidos xa fixeron un percorrido desde entón e a pesar de que Bildu logre maioría en Gipuzkoa, é difícil prever que Bildu volva gobernar no goberno foral. Os resultados de Podemos e Irabazi poderían dar sorpresas, pero tamén entón é cando estes males poden apoiar a EH Bildu, sobre todo por parte de Podemos.

Unha última nota aos electos: na actualidade non manda o que máis votos obteña, senón o que máis parlamentarios, junteros ou concelleiros sume. A actitude dos intermitentes –aquí si, aquí non– non é válida, a norma é válida para todas as institucións.

(1) Se o lector le a versión en papel deste artigo –2462. No número 3, vería que a frase que leva esta nota non está alí (` Nos concellos, a diferenza das deputacións, hai que conseguir maioría absoluta para conseguir a alcaldía e en caso contrario, a alcaldía obtena automaticamente o candidato da lista máis votada"). Un lector de Vitoria-Gasteiz advertiume do erro e púxeno na versión de internet que permite o cambio. Ás veces a rapidez -e quizais o desexo?- lévanos a esquecernos de cousas coñecidas. Así se entende mellor o artigo, informa adecuadamente ao lector e ademais permíteme aceptar o erro.