Algúns din que a infancia é a auténtica patria dun, pero outros, como crearon a banda de rock Aberri Txarrak, quizá non esteamos tan seguros diso. Para moitos, a palabra patria é demasiado gorda e fálase de comunidades ou identidades que parecen máis útiles. Con todo, ao tratarse de nomes colectivos, é imprescindible encaixar dentro destes conxuntos á xente, dividindo o mundo –e ao noso alcance, Euskal Herria, ou máis concretamente Nafarroa– en grupos, situando a toda a cidadanía nun ou outro, sen excluír a ninguén das comunidades previamente delimitadas.

Desta maneira, adaptamos a diversidade e a complexidade do mundo á medida da nosa intelixencia limitada e escasa para facernos crer que somos máis rápidos do que realmente somos. No ámbito político, á falta de intelixencia hai que sumar a grave necesidade de supervivencia dalgúns partidos. Curiosamente, quen non se coloca a si mesmo nunha comunidade, ou noutra, introduce a todos os demais cidadáns nun conxunto determinado, clasificándoos a todos –fóra del, por suposto–, facendo de Adam o omnisciente da Xénese: como un só ser humano, puxo nome a cada animal, pero a salvo, fóra do zoológico.

Cada vez que un partido político navarro utiliza a palabra transversal, ou se ofrece como ponte entre ambas as comunidades, pon de manifesto un malvado interese: a necesidade da existencia de ambas as comunidades; e si existe un conflito entre elas, o seu pretendido labor de ponte bienintencionado será máis necesaria.
Con todo, necesitamos unha ponte se hai dúas beiras. Canto máis se afastan as beiras, máis urxente é a ponte. Por tanto, si é imprescindible que sexa unha ponte para a supervivencia política dun partido, ten que haber marxes, é dicir, a existencia das dúas comunidades, aínda que sexan inventadas. Pero hai dúas comunidades en Navarra? Onde estou, de quen son? Euskaldun berri, oito apelidos españois, pamplonés, esposa castellanoparlante, pais inmigrantes de Castela, familia política da Ribeira. Como case todos os navarros, a vida é confusa e diversa. Ah! Non te preocupes. Un político clasificarame, darame a coñecer en que comunidade estou, para redondear a distribución que lle interesa.

Afortunadamente, Navarra non é Sudáfrica –onde naces, onde es negro ou branco–, nin Palestina-Israel –xudía ou árabe– nin Irlanda do Norte –católica ou protestante–. Por nacemento, non somos nada, nas nosas mans está o que queremos ser: son decisións políticas, non étnicas ou relixiosas. A cuestión é que temos dúas linguas –algunhas falamos as dúas, outras non falamos máis que unha–, e a esencia do conflito político céntrase nos dereitos democráticos: quen me manda vivir con quen, ou que bandeira temos que pór no noso concello, entre outros moitos exemplos?

Nós mesmos, aínda que non somos nada. Ou quizá precisamente por iso, porque non somos nada.