É o reloxo do Xuízo Final, “Doomsday Clock”, e foi inventado polos principais científicos norteamericanos, expertos en temas nucleares, para explicar si os seres humanos penetrámonos no camiño cara ao fin do mundo ou nos afastamos del. O 22 de xaneiro abriuse a alarma, adiantando o reloxo ás doce menos cinco da madrugada, tan cerca do último gran desastre como poucas veces na historia.

Nas mesmas páxinas de Argia titulamos “Cinco minutos para o xuízo final, din os científicos atómicos” en xuño de 2009 e “Faltan sete minutos”, di o reloxo atómico en xuño de 2003. Doce anos despois, os científicos viron como os perigos aumentan para que o planeta sobreviva no aspecto que hoxe coñecemos.

Paradoxalmente, os científicos que inventaron a primeira bomba atómica do mundo, o Manhattan Project do Goberno de Estados Unidos, fundaron en 1945 o Bulletin of the Atomic Scientists, a publicación dos científicos atómicos. Dous anos máis tarde presentouse ao gran público “Doomsday Clock”, Reloxo do Última Xuízo.

Cambiáronlle as agullas 18 veces. O desastre foi visto máis cerca en 1953, na época máis cálida da Guerra Fría. Pola contra, o momento máis tranquilo sucedeu en 1991 para os científicos, cando o muro de Berlín derrubouse e a Unión Soviética afundiuse. Seguramente na alegría do momento non se deron conta de que aquel profundo cambio xeopolítico do mundo levaba consigo as sementes das discordias de épocas posteriores. As de agora.

Desde 1947 o reloxo debuxou os minutos que faltan para a medianoite, é dicir, para chegar á catástrofe nuclear. Os científicos déronse conta de que a pugna que Estados Unidos emprendeu entre el e a Unión Soviética tras facer estalar a primeira bomba podería traer dun momento a outro unha guerra total que acabaría coa destrución do ser humano.

Desde entón, a asociación Atomic Scientists realizou un inxente labor a favor do control das armas nucleares, pero foi entrando máis e máis nos novos riscos para a xente da Terra. Ademais das ameazas climáticas, tamén se analizan os riscos descoñecidos que provocaron as novas tecnoloxías.

Os científicos do equipo do boletín, entre os que hai 17 premios nobel, deciden si falta máis ou menos para apagar para sempre o día da humanidade. Por que se decidiu achegar a agulla dos minutos a tres de cada cinco?

O director executivo do boletín, Kennette Benedict, explicou o 22 de xaneiro no acto de mobilización das agullas do reloxo ante os xornalistas: “Hoxe a propia supervivencia da humanidade vese ameazada polo cambio climático e a competencia das armas nucleares que non se remedian, coa modernización dos enormes arsenais que leva consigo. E que os líderes mundiais se equivocen neles pon en perigo a toda a xente da Terra”.

Chamamentos a dirixentes e cidadáns

Sobre o enorme perigo que creou o cambio climático, o científico Sivan Kartha afirmou que as autoridades non deron ningún paso fundamental, que non interromperon a súa covarde conduta no campo dos contaminantes que provocan o quecemento, que non toman a iniciativa, que non se cumpriron as expectativas creadas nestes anos.

“Agora non podemos sorprendernos, por tanto, dos resultados. Os gases de efecto invernadoiro que emite o mundo son hoxe un 50% máis que en 1990. Desde o ano 2000 até a actualidade, Usurbil creceu máis que nas tres décadas anteriores. Continuamos investindo máis dun billón de dólares ao ano en infraestruturas para a adquisición de combustibles fósiles, aos que hai que sumar as subvencións públicas de centos de miles de millóns de millóns concedidos aos combustibles fósiles. Podemos cambiar este comportamento e debemos cambialo, ademais do anterior”.

Sharon Squassoni, membro de Atomic Scientists, veterano experto en programas para frear a proliferación de armas, recoñeceu que desde o final da Guerra Fría produciuse un certo optimismo entre a xente pensando que os Estados con armas atómicas poderían controlar a competencia nuclear e conseguilo aos poucos de afastarse da sima da destrución atómica.

Pero este optimismo foi levado fundamentalmente polo vento, en dous ámbitos: as grandes potencias impulsaron a modernización das armas nucleares e deixaron debilitarse os programas de desmantelamento das armas xa existentes, até o punto de paralizalas practicamente.

Squassoni denunciou que "a pesar de que Estados Unidos e Rusia non teñen hoxe decenas de miles de armas atómicas como as tiñan na época da Guerra Fría, o esforzo para reducilas retardouse moito nos últimos anos, moito antes da crise de Crimea. Entre 2009 e 2013 a administración de Obama non retirou do arsenal máis que 309 cabezas nucleares”.

Tamén se declararon máis riscos graves á hora de adiantar a agulla de minutos do “Doomsday Clock”. Unha, a falta dun sistema axeitado de almacenamento e aseguramiento dos combustibles das centrais nucleares de xeración. A outra é que a capacidade de usar estes residuos para armas atómicas estendeuse por todo o mundo, pondo arsenais nucleares a disposición de moitos máis estados e grupos en comparación coas grandes potencias nucleares clásicas.

En terceiro lugar, tamén se referiron aos riscos derivados das novas tecnoloxías. Ante a debilidade dos estados ante o recente ataque ao virus do Ébola, os científicos están moi preocupados polos enormes riscos que se produciron no campo da bioloxía sintética e, por suposto, no bioterrorismo.

Cambiando as agullas do “Doomsday Clock”, fan un berro dramático para advertir da emerxencia: “A ciencia explicouno claramente: se os gases de efecto invernadoiro non se cortan no mundo, pode producirse unha catástrofe climática. En canto ás armas atómicas, algunhas das chamadas armas atómicas ‘limitadas’ tamén poden provocar perdas masivas de xente e danos graves para o medio ambiente en todo o mundo. Rogamos [we implore] aos líderes políticos do mundo que traballen xuntos, que reaccionen rapidamente para reducir drasticamente a emisión global de gases que reteñen a calor, especialmente o dióxido de carbono, e que reduzan os arsenais das armas atómicas”.

Os científicos tamén chaman á xente corrente: “Pedimos tamén aos cidadáns do mundo que empuxen aos seus líderes a que o fagan. A ameaza está a achegarse a toda a humanidade. A humanidade ten que responder agora, mentres aínda queda tempo”.