Legitto-herba e crianza
Este ano tocoume facer unha nova parada na ruta dos dólares de outono. Atopei o lagar por casualidade. Lagar de txakoli. Convidáronme a Lekeitio, a unha horta. Aínda que pareza mentira, atáronme desde a terra a Lekeitio, non desde a mar.
Antigamente o txakoli elaborábase en Lekeitio con gran cantidade de miles de litros. Faise moi poucos días, pero é un bonito txakoli. Eu probei o que fai Itziar Goienetxea co nome de Pipas: precioso!
Coñecín ese txakoli en Usotegi. Usotegi é o nome dunha fermosa horta á entrada do pobo. En perpendicular, rodeado de murallas de sillería, sóbese á horta graduada para acoller as táboas, por unha ampla escaleira que parte sobe pola metade dun amplo acceso á rúa inferior. Arriba, un gran pombal, protexido polos restos dun valo de cipreses (Cupressus sempervirens) que evocaban Calabria ou Peloponeso. Un lugar espectacular, un sol espléndido. Un pedazo de Mediterráneo traído ao Atlántico.
Esta horta, máis abandonada que abandonada, converteuse nun horto popular. Unha asociación chamada Lekitto-belarra (barrabasa ou txomin-belarra, Oxalis acetosella) está formada por un grupo de veciños que, coa escusa da horta, tratan de facer que o vínculo coa terra cínguese entre os de Lekeitio. Envorcar o nome da maldita herba. Este ano cúmprense dous anos desde que se iniciou a revolución do deixamento deste horto popular, que se volveu ordenado e ben vestido, abríndose ao público a horta e os horticultores. Montaron unha festa moi agradable: os joaldunak, os beneficios dos campesiños do pobo...
Aí estaba o citado txakoli. Na mesa de á beira, pementa (Piper sp.) Entre as cebolas vermellas (Allium cepa) atopábase Edurne Agirre, de Perlien de Mendexa. Preguntámonos polo grao de dor das guindillas e fixémonos amigos para sempre. Repetiunos cousas de cando tiña trece anos, fai 69, cando as mulleres empezaron a baixar do trato na cabeza, sobre a criatura, como transportaban todo, como unha cesta un cántaro, sen perder nada da graza que ía e viña da cintura, aínda que algún mariñeiro estivese a mirar... Criatura, levaba anos esperando esa palabra.
Onte á noite saín tranquilo e a cazar caracois. Despois do fermoso día, o ceo despexouse completamente e todo apuntaba a que o rocío era fermoso. Coa esperanza desa humidade, sospeitei que o noso par, caracol e sereno, sairía a pasear.
Collino, collino. O crepúsculo... [+]
Existen outras vías que van máis aló da agricultura ecolóxica. O ecolóxico, nos nosos días de hoxe, só significa que cumpren cunha normativa. É un gran avance respecto da agricultura tradicional industrial ou capitalista, pero non é un destino para algúns... [+]
Cada vez ven máis modernos materiais nas hortas. Este horticultor cambiounos no inverno para comer coles na primavera. As plantas regordetas son trigueras para carafio e babosas, un alimento tenro. Pero tubos de plástico ondulado, botellas de auga de cinco litros... Todo está... [+]
Cantas horas pasaron os nosos campesiños na miseria do que vén do ceo? E os que terán que pasar. Xamais perderá ese medo ao que poida suceder co tempo, esconderase, afastarase, abanicarase, pero non poderá apartarse para sempre.
Preparamos unha bonita xira polas hortas de... [+]
Jon Sarasua
Fixeime nun recuncho da horta de Jacob. Joxean Artze fainos o cuco pola contraportada e Nemesio Etxaniz pola súa pliegue. Koldo Izagirre, Lauaxeta, Montoia, Juan Kruz Beloki, Borges ou Xabier Lete son outros dos grans que se poden atopar no fondo da horta. Entre a... [+]
Landaguneratu garen kaletarrok, mundu berri baten atarian, hainbat zailtasun laketgarriri aurre egin behar izan diegu. Landareei hitz egiten dien amona baten faltan, aro egokia denean zopizartzen ari den aitonaren irudiaren faltan… Idatzizko erreferentzia garbi baten... [+]
Na horta temos unha cuadrilla de amigos impresionantes. Ultimamente falamos da avoa mantangorri con motivo do asarre que fai a limpeza da cocheira e o pajarillo. Pero non é o único, nin sequera o único. Temos unha chea de amigos que fan un traballo parecido.
A dieta do... [+]
A horta é unha escola única. Nela pódense aprender moitas cousas. Non hai que admitir unha escola sen hortas. Exercicio, alimentación, biodiversidade, paisaxe cultural, xenética, de época, intercambio xeneracional, vínculos entre a terra e a nosa saúde, estética,... [+]
Lekak eta babarrunak aihena eskubiz aurrera luzatu eta haz daitezen, parda jartzen zaie geurean, Beterri alde honetan. Makila, haga, zurkaitza, arba... Izen asko du. “Parda” hitza inongo hiztegitan topatu ezinik nabilela “pordoi” aurkitu dut. Bai,... [+]
Lagun premian izaten da baratzezaina. Agronomo jarrera hagintaria maiz ikusten da: ni ingeniaria naiz, eta lurrak nik nahi dudana, nahi dudanean eta nahi dudan bezala emango du. Lagunak behar ditugula onartzea baino errazagoa da. Agronomiaren harrotasunetik, zaputza zaputzaren... [+]
A horticultura está a flor de pel. Alguén dixo: si queres vivir feliz, ponche nun horto e colle. Os novos horticultores que me rodean están máis felices, pero máis cansos. Eu, por suposto, estou a gusto, este ambiente que se está expandindo por todas partes é un... [+]
O froito é o cume da planta. As que necesita para vivir a raíz, o talo e a folla. Cando xera máis alimentos dos necesarios, engordan as reservas. E unha vez madurado, si ten suficiente alimento na man, tenderá a aumentar. A maioría das plantas reprodutoras doarán a flor, a... [+]