Que tipo de análise fai vostede desde Euskal Herria a través do proceso soberanista catalán?

Na nosa opinión, cada territorio vasco ten que facer o seu propio camiño e proceso. Habemos interiorizado que na sociedade e na esquerda abertzale son tres realidades políticas, pero aínda non temos un nó solto: Debemos articular e desenvolver Navarra, a CAV e Iparralde, respectando a iniciativa política dos cidadáns e cidadás locais, mentres cada cal siga o seu camiño. Vina Asemblea Xeral de Aralar celebrarase no Palacio Miramar. No relatorio do Congreso analizouse este diacronismo, afirmando que no partido, na coalición e na sociedade non se desatou o nó. EH Bildu necesita máis refinar e soltar este tema. En calquera caso, EH Bildu ten asumido que os ritmos de cada realidade deben ser tidos en conta.

Si désese o paso de iniciar un proceso de secesión só na CAV, cal sería a postura de Aralar?

Ese paso ou non o ten que decidir a sociedade, os partidos temos que estar a disposición da sociedade. O proceso catalán é un exemplo nese sentido. En democracia, para facer efectivo o dereito a decidir hai que dar a palabra ao pobo, profúndase a democracia e o proceso empodera á cidadanía para que decida o seu futuro.Os partidos non temos que ser protagonistas, os partidos e as institucións teñen que responder as demandas da sociedade.

“EH Bildu debe ter unha estrutura máis aló dos partidos”, di vostede. Que quere vostede dicir exactamente con iso?

O obxectivo de Aralar foi estruturar unha esquerda ampla e plural desde o primeiro momento. Entendemos a EH Bildu nesa dirección, EH Bildu é a ferramenta forte que necesita Euskal Herria. Debe servir para acumular forzas, pero non como unha mera estrutura de partidos, senón como unha coalición clásica. EH Bildu debe ser aberta á participación cidadá nos órganos da coalición, así como á toma de decisións entre todos e todas. Vivimos nun momento de cambio, a sociedade está a demandar outras formas de facer política. A sociedade está cansa e enfadada coa política. Sei que agora todos o dicimos, pero...

Todos os partidos de EH Bildu veno así? Todos percorrestes este esquema.

Eu non son quen para valorar o camiño do resto de partidos da coalición. Cada partido vive a súa propia evolución e é respectable. Todos tivemos que facer axustes no percorrido. Agora o esencial é que as distintas sensibilidades abertzales de esquerda traballen conxuntamente. O importante é manter a colaboración na consecución deses obxectivos, saber estar á altura do que este momento político esixe. EH Bildu e a esquerda abertzale tamén están a responder na liña que demanda a sociedade.

Superastes as diferenzas do pasado?

Non do todo, pero cada vez son menos. É normal que haxa diferenzas. Non só hai diferenzas entre partidos, senón tamén dentro do partido. A diferenza non é mala, é positiva. As diferenzas contribúen a reaxustar e interiorizar os matices da nosa sociedade ampla e plural.

No informe político de Aralar traballouse a desobediencia civil.

A desobediencia civil utilizouse e teremos que traballala no pasado recente deste pobo. En Euskal Herria temos unha cultura de desobediencia, pero debido á difícil situación política dos últimos anos, desactivouse. Nós queremos reactivar a desobediencia civil para opornos a leis inxustas, para que esas leis non prevalezan. Temos que recuperar a desobediencia como ferramenta e adaptarnos ao futuro, como en Cataluña.

Os partidos maioritarios din que hai que respectar a legalidade, repróchanlles que é unha contradición actuar con desobediencia en contra da lei.

Caen na súa trampa. Pon a legalidade por encima de todo, a democracia e os dereitos das persoas. Con todo, cando as leis –a Constitución Española– utilízanse inxustamente contra as persoas, perden toda lexitimidade. As leis deben basearse nos dereitos humanos, deben estar dirixidas á xustiza. O Estado español é o herdeiro directo do réxime franquista, non ten ese embigo cortado, no seu dicionario non se recoñece o dereito a decidir.

Como valora o partido Podemos ou o fenómeno político?

Podemos espertou a ilusión da cidadanía, está a axudar a superar o rexeitamento da xente á política. Os cidadáns necesitaban un soporte e a corrupción que hai na política do Estado está a facer que os cidadáns caian na rúa. Podemos vén romper o bipartidismo estatal e pode axudar a que se materialice unha ruptura que non se deu na transición.

Está EH Bildu disposto a chegar a acordos previos nas eleccións municipais e forais con partidos como Podemos, Irabazi ou Equo?

Eu non vexo ningún problema se compartimos obxectivos e programas. EH Bildu está moi aberta a todas as propostas, e nas institucións tamén estamos a traballar nesa dirección.

Podemos está a traballar a reunión e a política con horizontalidad. Non tedes ningunha preocupación por adiantarvos nesta actividade?

Preocúpache? Nada. Desde o inicio de Aralar traballamos a chamada actividade de Podemos. Na nosa política vale a lema “un membro ten un voto”. O noso funcionamento é moi horizontal e en EH Bildu tamén está en vigor. Por suposto, hai cousas que mellorar, pero se está dando esa evolución.

En que medida Podemos e a esquerda abertzale poden sumarse aos obxectivos de soberanía deste pobo?

Non coñecemos os obxectivos de Podemos, até agora limitouse sobre todo ao discurso da caste. A entrada de Podemos na política será moi proveitosa si vai reivindicar o recoñecemento do dereito a decidir. Esa é a clave principal.

Vostede é parlamentario de EH Bildu.Que experiencia tiveches na política local? Influíron as tensións do pasado da esquerda abertzale?

Eu mesmo estou a vivir unha experiencia moi enriquecedora. Sempre quería que Aralar estivese nunha coalición como EH Bildu. O inicio foi difícil, como ocorre en todos os proxectos humanos. No Parlamento Vasco non nos coñeciamos e custounos adaptar o grupo. Pero a repartición de responsabilidades fíxose ben, e estouno facendo moi a gusto, temos un bo ambiente.

Sobre o relatorio de paz no Parlamento, onde está a dificultade para chegar a un acordo co PNV?

Foi a propia creación do relatorio de paz a que hipotecou o seu futuro.Por unha banda, porque se creou baixo as condicións establecidas. Por exemplo, os contidos que se puxeron en torno ao solo ético non son os axeitados. Se o teu obxectivo é a paz, debes partir sen condicións. O traballo en común e o consenso deben traballarse doutra maneira. Doutra banda, outro erro do PNV foi a concesión do dereito de veto ao pp e ao PSE por parte de ambos os partidos. Ademais, é un erro limitar o relatorio de paz ao catro principais sensibilidades, o traballo de paz non pode limitarse ás paredes do Parlamento, ten que ser moito máis aberto.

No camiño cara ao recoñecemento do dereito a decidir, como valora a política do PNV no Parlamento?

O PNV mira demasiado a Madrid, está empeñado en chegar a un acordo con quen non quere, que non quere recoñecer o dereito a decidir da cidadanía vasca. En lugar de mirar tanto a Madrid, o PNV debería mirar á sociedade vasca e empezar a traballar cos partidos e axentes sociais vascos para facer o noso camiño, como fixeron en Cataluña.

Que é o que lle impide facelo?

Diferentes factores...

Que cada cal queira alcanzar a súa propia hexemonía?

Algúns din iso, e tamén a influencia do pasado político, porque as eleccións se intercalan a miúdo. Pero temos que ser capaces de superar eses factores para conseguir o dereito a decidir de Euskal Herria.

Hai posibilidade de chegar a un acordo co Goberno Vasco nos orzamentos vascos?

Nós fixemos unha proposta moi concreta nos orzamentos. Por exemplo, non pedimos 600 millóns de euros máis, senón que priorizamos unhas partidas fronte a outras, como a educación, a sanidade ou os servizos sociais. Nos orzamentos de 2015 existe unha débeda de 968 millóns de euros. Quizá habería que analizar mellor a débeda e decidir que pagar e que non. As axudas de conciliación para a recuperación das situacións familiares han descendido un 40%, as de urxencia un 33%. Para o consorcio de escolas infantís hai catro millóns de euros menos. O Goberno Vasco, pola súa banda, deseñou os orzamentos aplicando recortes, que afectan a 24.000 persoas. Pola contra, o 68% dos investimentos foron ao TAV. Este tren non ten conexión co Norte nin co Estado español.

Andoni Ortuzar respondeuvos que as vosas peticións son como cartas que se envían ao Olentzero.

Foron expresións moi prepotentes e frívolas. Neste momento, o 45% das familias están ao bordo da pobreza. Estas familias non teñen medios nin recursos para escribir esa carta.Pola contra, os organismos que controlan Kutxabank ou o TAV non escriben ao Olentzero, senón que envían a súa carta a Sabin Etxea.

Josu Erkoreka dixo nestas páxinas que pode asumir os obxectivos de EH Bildu, pero que non teñen ningunha proposta cando se lles pregunta como conseguilo.

Iso non é certo. Nós fixémoslles propostas moi concretas.

Por exemplo...

Nos orzamentos da CAV, como se dixo. Na constitución do relatorio de novo status, remitimos un documento ao PNV, no camiño da nosa proposta de Euskal Bidea.

Cal é a clave neste caso?

Facer política na liña do recoñecemento do dereito a decidir.

Na iniciativa Gure esku dago participan tamén membros do PNV.

Gure Esku Dago é un medio importante para promover e exercer a competencia de decisión. O seu traballo é fundamental para reunir o maior número de xente posible, sexa abertzale ou non, xa que a competencia é cuestión de democracia. Con todo, ao longo do camiño, para superar as dificultades que poidan xurdir entre os partidos, é necesario que a cidadanía tome o protagonismo para dar unha resposta posterior. A favor, como demostrou Artur Mas en Cataluña. Foi capaz de dar unha resposta ás demandas da sociedade.

Ves a Urkullu nese camiño?

Ese é o noso desexo.