Si non hai noticias de última hora, a consulta sobre a independencia de Cataluña celebrarase o 9 de novembro. O proceso soberanista segue adiante.

Si o Goberno español tenta paralizar este novo referendo, será o erro máis grande da historia: os independentistas crecerán de forma exponencial. Non entenden o proceso. O maior erro até agora foi non permitir a consulta: si deixouse facer e fíxose unha oferta atractiva aos cataláns, en liña co pacto fiscal, por exemplo, non descarto que os contrarios á independencia gañen a consulta. O que fixo Cameron. Si aquí as cousas fixéronse cun pouco de intelixencia, este problema acabouse para unha xeración; celebrouse e gañado un referendo. Pero en xeral mostraron falta de intelixencia: Primeiro coa sentenza en contra do Estatut; despois, hai dous anos, cando o presidente Mais marchouse a polo pacto fiscal, con todas as portas pechas. Si entón sostivesen o reto, pararían o proceso.

A do 9 de novembro non será a desexada. De que vai servir?

Si a participación é alta, e, por exemplo, si hai dous millóns de persoas votando a favor da votación, haberá unha nova demostración do músculo do independentismo. Terá un gran valor simbólico, do mesmo xeito que as últimas manifestacións xigantes. Volveremos ensinar a todo o mundo cal é o noso desexo.

Rexeitar a consulta que se quería realizar ao principio e realizar a enquisa mediante un proceso participativo. É tal o cambio que provoca o enfado dos partidos soberanistas?

Non esperaba isto dos partidos. Si levouse a cabo o plan de consulta anterior, sería un fracaso. Por exemplo, as mesas non se completarían si correspondésese a un opositor á consulta. O Estado ameazaría coas medidas contra os participantes, e moita xente quedaría en casa por medo a que a situación se complicase. Non se podía votar coas mínimas garantías. A estratexia dalgúns partidos era chegar máis ao extremo, provocar ao Estado e ver que podía facer. Pero a xente deu un espectáculo que non se merece.

En definitiva, porque parece que están de acordo no punto máis importante: a consulta definitiva, serán eleccións de carácter plebiscitario.

Desde un punto de vista xurídico, a suspensión destas eleccións vai ser difícil. Pódese dicir que son unha fraude de lei, que se utilizan unhas eleccións autonómicas para facer outra cousa. Os xuristas din que iso era impensable, que a xustiza debería dar un salto demasiado grande. Eu xa non descarto nada. Por tanto, pode ocorrer que o Goberno de España néguese a dar pasos adiante.

Mesmo si faise, non serán fáciles de facer.

Seguro. Si a lista é o máis integradora posible, mellor lle daría máis forza ao proceso. Si non fose así, non creo que fose tráxico. Que cada unha das partes comprométase a tentar no seu programa a vía independentista. O importante é o consenso para que o proceso de independencia leve a cabo na constitución do novo Parlamento.

O camiño a seguir depende do resultado, pero, cunha maioría clara a favor da independencia, que facer entón?

O novo Parlamento ten que iniciar un proceso para establecer as estruturas de Estado e negociar co Estado, para ver como se pode levar a cabo todo. Isto leva tempo. Non se pode proclamar a independencia ao día seguinte das eleccións. En Escocia, os escoceses dixeron que este proceso duraría un ano e medio. Pero unha vez solucionado isto, a reivindicación da independencia. O Estado quererá negociar? Probablemente non. Entón produciríase a confrontación. Evidentemente, iso terá un custo, pero ese custo dependerá da actitude do Goberno de España: si negociase baixaría moito, si ten unha actitude máis agresiva, aumentaría.

Esa reivindicación da independencia sería o momento de romper a lexislación española. É difícil imaxinar que un Goberno que até agora non quixo infrinxir a lei faga un exercicio de tamaño.

O Goberno foi queimando as etapas. Quixo demostrar ao mundo que quixemos facer as cousas ben: Primeiro, un referendo negociado co Estado, non o puidemos facer; despois, tomamos a lei de Cataluña, suspendéronnola. Vímonos obrigados a tomar esta solución. E, por suposto, asumimos que detrás temos unha gran maioría, elixida democraticamente, a través dun parlamento. Logo no seo do noso Goberno haberá diferentes posicións ante unha reivindicación unilateral. Non vexo aos membros de Unió facendo iso. De Convergència non o sei, quizá si. Habería que ver, ademais, a constitución do novo parlamento. Cunha soa lista os partidos quedarían máis nubrados, pero se se van separados, Convergència perderá votos e gañará Esquerra. E vexo a Esquerra moi capaz de proclamar a independencia.

E unha pregunta que se fai moitas veces, a miúdo como argumento do medo: Unha Cataluña independente, sería economicamente viable?

Prestixiosos economistas internacionais tamén defenderon a viabilidade. Por exemplo, Gary Becker, Premio Nobel de Economía, ou xente do Fondo Monetario Internacional. Ten condicións: ten capacidade fiscal, podería financiar durante moito tempo as novas competencias que debería asumir como Estado. A administración da seguridade social sería a máis grande, as pensións, o paro, pero coa capacidade fiscal que temos podemos asumir, témola calculada. E o custo destas novas competencias estaría moi por encima dos ingresos adicionais que teriamos. Agora temos un déficit fiscal importante, é evidente. Iso tamén o admiten os sectores máis afeccionados do Estado español.

Os motivos da quebra económica serían máis os das relacións comerciais, dise que unha Cataluña independente perdería o comercio con España.

Agora Cataluña vende máis a nivel internacional que no Estado. Segundo os últimos datos, o 57% no ámbito internacional e o 43% no Estado. Cada vez menos Cataluña está sometida ao mercado español. Exporta moito, a economía é moi aberta e iso dálle moita competitividade á globalización. Outra cuestión: Son moitos os produtos de consumo que se venden en España, en supermercados, etc. O comprador, por ser un produto catalán, pode boicotearlles. Sobre todo a produtos destacados, como o cavari, pero non sabes de onde son moitos, moitos deles son de multinacionais. Deixarán de comprar Nestlé porque está en Cataluña? Outros produtos que vendemos non son de consumo, senón dos denominados bens intermedios, que van ao proceso produtivo doutras empresas. Un empresario español deixará de comprar produtos cataláns? Si cómpraas agora será porque son máis baratas, máis competitivas, de maior calidade, ou porque o transporte é máis barato. É difícil pensar que un empresario que se move con expectativas racionais fágao. O boicot foi un tema moi traballado polos expertos, que din que podería pasar con produtos destacados nun momento determinado, pero que si o tivese sería por pouco tempo.

E logo está a pantasma da Unión Europea.

Pódense prever dous escenarios. Unha, que se poida manter na Unión, con acceso automático ou cun período de transición moi curto. Non nos dixeron que non imos poder estar na Unión Europea, o único que nos dixeron é que deberiamos pedir a entrada. Se iso non ocorre, si Cataluña queda fóra da Unión Europea, fará falta máis tempo. Coa Unión pódese chegar a un acordo bilateral, non necesita o consenso de todos os membros. Suíza, por exemplo, ten un acordo deste tipo. Isto aseguraría a circulación de mercadorías. E na Unión Europea pódese entrar pola porta de atrás. Existe unha Comunidade Europea de Libre Comercio que reúne a Noruega, Suíza, Islandia e Liechtenstein. Esta institución tamén ten un acordo coa Unión Europea para facer un comercio libre de impostos. Cataluña podería entrar nesa institución, e logo entrar na Unión pola porta de atrás. Existen solucións. E, no peor dos casos, si quedase fose da Unión Europea, non quedaría como unha illa.

Eu creo que o proceso de transición non vai ser moi longo. Á Unión Europea interésalle que Cataluña estea dentro por razóns económicas. Aquí hai moitas multinacionais que presionarían para que estivesen dentro, cumprimos todas as normas, non é o caso deses países que agora piden entrada, que lles piden que fagan isto e o outro. Os intereses económicos farían posible o ingreso. E España tamén estaría interesada. Pola contra, as empresas que ten en Cataluña terán que pagar aranceis por ir a España. A refinaría Repsol, en Tarragona, sacaríana enseguida? Si non o fan, os camións terían que pagar para ir a España. E para ir a Francia tamén hai que pasar por Cataluña.