Tomouse con alegría a decisión de suspender a parte económica do caso Egunkaria –que aínda non se deu o último paso xudicial do peche, como se cree–, e é especialmente confortable polos procesados e os seus máis próximos, por encima doutras moitas valoracións, porque a persoa necesita un grao de tranquilidade para vivir. Pero a cólera, a rabia, a indignación, entre outras cousas, sucédense coa alegría de que moitos dos danos sufridos na última década en torno ao caso son irreparables. A tortura é indeleble, Egunkaria non se volverá a abrir, os traballadores en paro non volverán ao seu posto de traballo o 20 de febreiro de 2003, os meses pasados en prisión son irrecuperables…

E entón que? Entón necesitaríase unha indemnización, pero non hai moitas esperanzas de que se vaia a cobrar, sobre todo cos que hoxe mandan en España. E si dentro de cinco ou dez anos o bastón de mando estivese en mans máis democráticas? Si as vítimas de ETA merecen un recoñecemento e unha reparación, por que non todas as vítimas capturadas polo asunto de Egunkaria? A resposta do Estado: porque a xustiza non é perfecta e, á fin e ao cabo, este é o final, unha mostra do funcionamento da xustiza. Iso é o que dixo Madrid co peche do diario egin, ou coa absolución dos procesados da sección principal do caso Egunkaria, ou despois de moitos outros abusos da xustiza española.

Ademais de atacar a dignidade das persoas, deixar aberta a ferida, as carencias da democracia española ponse aínda máis de relevo con este tipo de comportamentos de Estado. E, pinga a pinga, a erosión da Xustiza española ha devorado a credibilidade do Estado na sociedade vasca. Como non se van a dar conta de que nese camiño cada vez están máis lonxe da sociedade vasca? Son as bromas do poder, o alimento da impunidade da autoridade, pero quen non pode velas desaparece das primeiras filas da sociedade.Entre as

forzas políticas da sociedade vasca non se cuestiona a reparación e o recoñecemento que necesitan as vítimas de ETA, a pesar das diferenzas que existen sobre a súa realización. En nome da lexislación española, por exemplo, que a foto dun preso apareza publicamente é suficiente para que este sexa insultado e condenado ás vítimas de ETA. Ou moitos pensan que a esquerda abertzale debería ir máis lonxe na súa autocrítica ou… Pero ninguén dúbida de que necesitan reparación e recoñecemento.

A memoria é, á fin e ao cabo, un campo de loita máis, que se pode canalizar por negociación ou por imposición. Si faise por negociación desenvolverase máis estable e con máis arraigamento. O imposto rebentarase nalgún momento e non será efectivo para a convivencia. Pero, ademais, non se pode prohibir nin impor do todo, porque si unha porcentaxe significativa da poboación así o quere atopará a forma e o lugar de tratar a memoria dos seus, sexa en Aritxulegi, Larrun ou na punta Anboto. Máis que lembrar, como é a cuestión, e é mellor acordar iso a través do diálogo que que que a Garda Civil decida que e que non. Percorrer as rúas do norte de Irlanda é, por exemplo, un verdadeiro exercicio de inmersión en varias memorias. A chave do achegamento ou da liberación dos presos é imprescindible en Madrid, pero tamén en todos os elementos necesarios para un proceso de paz? Xa é hora de que o pp e o PSOE afronten un serio proceso de paz e, si non o fan, o camiño teríase que facer entre o resto de forzas.

Exemplo de presos: O Parlamento Vasco aprobou a semana pasada, por sétimo ano consecutivo, a petición de achegamento de presos de eta a Euskal Herria. Pp e PSE. Vale, eles teñen a chave e os achegamentos ata que eles decidan. Pero non teñen a chave da conciencia dos cidadáns e sen ela, tarde ou cedo, o pp e o PSE non teñen ningunha festa. Cada un coa súa forma de ser, pero xa é hora de actuar doutra maneira respecto ao proceso de paz.